BORDA 5, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

5. BORDA, Domus, ædes, tugurium, ex Saxon. Bord, domus, hospitium. Charta Eadgari Regis Anglic. in Monastico Angl. tom. 1. pag. 37 :

Quinque videlicet mansas cum 15. carucis terræ, cum 18. servis, et 16. villanis, et 10. Bordis, cum 60. acris prati, etc.

Charta Pontii de Montelauro ann. 1219. in Regesto Carcassonensi pag. 59 :

Et ibidem scilicet instrata fiet Borda communis ad levandum pedagium.

Charta ann. 1257. in Tabulario Ecclesiæ Meldensis fol. 64 :

Asseruit se habere... apud Villanolum duas masuras et unam Bordam contiguas, sitas ad locum ubi dicitur ad Crucem, etc.

Fori Morlanenses art. 36 :

Si quis Burgensis alicui vicino suo.... vel domos suas, vel Bordas, vel molendinos combusserit, etc.

Regestum Philippi August. fol. 166 :

Et Bordas cum 2. hostisiis, etc.

Instrum. anni 1292 :

Item dixerunt et pronuntiarunt quod dicti dominus Abbas et Conventus teneantur concedere libere unum arpentum terræ cuilibet habitatori dictæ villæ in sua propria terra ad faciendum ibi Bordam.... satisfacto tamen de obliis dicto Monasterio ab illis qui Bordas tenuerint.

MS. :

Ni trouvissiez ne Borde ne maison.

◊ Le Roman de Garin le Loherans MS. :

Ni a meson ne Borde ne mesnil.

Nicod en ses cantiques apud Borellum :

N'es tu plus or recors, de la Borde araigneuse

Dont jadis te mit hors ? une bien plus poudreuse

T'attend encor ingrat, de son bien des adonc

Tu lui as fait un rapt, de lui ne l'obtins onc.

Lancelot du Lac apud eumdem :

Ne trouverez meshuy, ne Bourde, ne maison.

Bordaria, Idem quod Borda, seu potius prædium rusticum, Occitanis Bordo, nostris Metairie, Ferme, Borderie, in Consuetud. Pictavensi art. 173. 174. 175. Charta Narbonensis anni 1066 :

Queritur Guiffredus Archiepiscopus, quod aufert ei ipsas Bordarias quæ sunt ultra pontem in Parochia S. Pauli.

Tabularium Prioratus de Domina in Delphinatu :

In villa Fordgas Bordariam unam, etc.

Tabular. S. Petri Solemniac. :

Dono unam Bordariam, quæ dicitur ad Teills, in qua habebant Monachi cc. solidos de pigno.

Non semel occurrit tom. 2. novæ Gall. Christ. et alibi. Vide Bordaria 1. suo loco.

P. Carpentier, 1766.

◊ Testam. Gars. comit. Tolos. ann. 974. inter Probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 128 :

Duas Bordarias, quas adquisivi de episcopo Deusde, cum ipso caput manso, dono sancto Africano.

Ch. ann. 1028. ex Tabul. S. Martial. Lemov. :

Ad Boscetum vij. mansos et duas Bordarias.

Est et Bordaria idem quod Mansus, certa scilicet agri portio quæ colitur, et in qua colonus habitat ; quod ex allatis supra patet, et maxime ex Charta ann. 1341. in Tabul. Flamar. :

Item quod dicti advunculus et nepos in præjudicium mei dicti domicelli,...... detinent indebite et injuste medietatem mansi seu Bordariæ dens Clopz,..... de qua medietate mansi seu Bordariæ consuevit solvere...... tria sextaria frumenti. Borderie,

eadem notione, in Ch. ann. 1409. ex Reg. feudor. comitat. Pictav. Cam. Comput. Paris. fol. 150. r°. :

Je Guillaume des Francs escuyer cognois et confesse et advoue a tenir...... une Borderie, qui contient en soy six sexterées de terre.

Vide supra Boeria 1.

Borderia terræ, in Tabulario Absiensis

Abbat. pag. 31. Tabularium S. Crucis Talemondensis fol. 8 :

Dedi etiam unam Bordariam terræ in foresta, et minutam decimam duarum parochiarum, etc.

Liber Chirogr. Absiensis Monasterii fol. 111 :

Medietatem trium Borderiarum terræ.

Charta ann. 1117. tom. 2. novæ Gall. Christ. inter Instr. col. 374 :

Eadem die dederunt et concesserunt Ecclesiæ S. Launi quamdam Borderiam terræ inter Toarcium et Monasterium S. Virganæ.

Borderiata. Tabularium Absiense pag. 31 :

Dono talleam et quidquid habebam scilicet in tribus Borderiatis Botecheurerie, quæ sunt de feodo Mantrola.

Liber Chirographorum ejusd. Monasterii fol. 39 :

Deditque pariter fratribus Absiæ unam Borderiatam terræ, quæ vocatur Cosseia.

Hist. Monast. S. Florentii Salmur. apud Mart. tom. 4. Ampliss. Collect. col. 1121 :

Ab eo terræ Borderiatam loco muneris recipiunt.

Bordia, in Tabul. Absiensi fol. 10 :

Medietatem Bordiæ terræ, quæ vocatur Berauderia,...... concesserunt.

Bordagium, Teneturæ species, ratione cujus Bordarius, seu qui in Bordam tenet, vilioribus servitiis domino obnoxius est, ita ut nec Bordam vendere aut alienare ei liceat inconsulto et invito domino : cujus quidem Bordagii nullum præstatur hominium. Vetus Consuetudo Normanniæ MS. 1. part. sect. 3. cap. 15 :

Tenure par Bordage, si est comme aucune borde est baillie à aucun pour fere les vils services son Seignor : ne poet lomme cel fiement ne vendre, ne engagier, ne donner, et de ç'en n'est pas homage fet.

Tabularium Abb. Vindocin. Ch. 302 :

De duobus autem Bordagiis, quæ super nos clamabant, infra terram meam in respectu remansit, donec opportune idem placitaremus.

Tabul. Fiscanense fol. 39 :

Reliquit etiam et abjuravit quoddam Bordagium, quod erat dominicum Ecclesiæ Fiscanensis.

Charta alia in Hist. S. Nicolai Andegavens. pag. 20 :

Donavi quoque tria Bordagia terræ in Bigotaria.

Regestum Castri Lidi in Andibus fol. 24. v°. :

Et in nemore S. Martini Bordagium terræ, quod tenet Helie Brullou.

Alia Charta ex Tabular. S. Vincentii de Laboratorio :

Notum sit.... quod Dom. Avesgaudus S. Vincentii Abbas emit de Sucherio unum Bordagium terræ de beneficio Helmanni, annuente Dom. Gervasio Archipræsule, etc.

Occurrit in Instrum. tomi 2. novæ Gall. Christ. col. 182. D. Tabulario S. Vincentii Cenoman. Indice MS. Beneficiorum Ecclesiæ et Diœcesis Constantiensis fol. 28. verso, etc.

P. Carpentier, 1766.

◊ Inter feuda recensetur, sed inferioris ordinis, in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris. fol. 198. r°. :

Pro feodo, quod vocatur Bordagium, novem solidi.

Ch. ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 243 :

Item les resseans des dites vavassories et les receans des Bordages dessusdiz et des fieffemens, etc.

Bordelagium, Eodem sensu. Charta anni 1364. ex Archivo B. M. de Charitate :

Stephanus Gimardus dedit B. M. de Charitate quinque boissellos frumenti pro annuo et perpetuo Bordelagio.

Baluz. Hist. Arvern. tom. 2. pag. 467. in Charta anni 1346 :

Feoda, retrofeoda, censivæ, costumæ, Bordelagia, garennæ.

Bourdelage, in Consuetudine Burbonensi art. 498. et seq. ubi dicitur Bordelagium ejusdem esse conditionis et qualitatis, qua tallia, nec posse distrahi aut alienari invito domino. Adde art. 257. 498. Consuetud. Nivernens. cap. 4. art. 28. cap. 6. quod inscribitur des Bourdelages,

ubi natura et genus istius Bordelagii pluribus exponuntur.

P. Carpentier, 1766.

◊ Reg. episcopat. Nivern. ann. 1287 :

Item episcopus percipit... mobile in Bordelagiis prioris, si homines ibidem episcopi morantur, et Bordelagia prioris remanent priori.

Ibidem :

Bordelegia valent circa ij. modios avenæ.

P. Carpentier, 1766.

Bordelagium, Districtus domini bordarum. Judic. ann. 1310. in Reg. Olim parlam. Paris. :

Homines habitantes in villis et villagiis existentibus in potestate et Bordelagio dicti prioratus, etc. Bourdelage,

eadem notione, in Lit. ann. 1376. ex Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 234 :

Laquelle acquisition est de la censive et Bourdelage de nostre église (de S. Lynart de Corbigny).

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Borgagium, ut Bordagium. Hist. Harcur. tom. 3. pag. 196 :

Anno 1242. judicatum est, quod homines de Bataillis nunc debent auxilium hæredi de Harcourt maritandi sororem suam, quia tenent per Borgagium tenementa sua de Taillut.

Charta ann. 1260. ex Archivis B. M. de Bononuntio Rotomag. :

Ego prædictus Robertus dictus Belet dedi et concessi in perpetuam hæreditatem prædictis viris Religiosis in puram eleemosynam... Borgagium, quod habebam apud Bures, sicut se porportat de longo in latum, situm inter Borgagium Johannis Auduin clerici,... et totaliter illud omne, quod per prædictum Borgagium poteram reclamare.

Vide Burgagium, ad hanc vocem enim spectant quæ hic posuerunt Cangii continuatores.

P. Carpentier, 1766.

Borgagium inter et Bordelagium illud erat discriminis, quod nos docet vetus Consuet. Norman. part. 1. cap. 29. ex Cod. reg. 4651 :

Per Borgagium tenentur alodia et masuræ in burgis constitutæ, burgorum consuetudines continentes... Est teneuræ maneries, qua tenentur dominis tenementa... Quædam autem præter hæc in diversis partibus tenentur feoda per Bordagium, cum aliqua borda traditur alicui ad servilia opera et vilia servicia facienda, quam non potest vendere, nec dare, nec invadiare, qui eam recipit in hereditatem sub tali teneura, et hoc non facit homagium.

Vide infra Borgagium.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Borgarium, Idem quod Bordagium. Chartular. S. Vandregisili tom. 2. pag. 2062 :

Ego Osbertus... ecclesiam de Galliaco S. Vandregisilo sibique famulantibus concedo cum omnibus ad eam pertinentibus, et terram unius carrucæ et uno Borgario. Do etiam decimam de Rua S. Andreæ, et unum Borgarium... unam acram terræ cum bordario et totam decimam de Leoncort, etc.

Bordarius, et Bordellarius, Qui Bordam aut domum sub Bordagii vel Bordelagii onere possidet. Domesdei in Censu Hanton. provinc. :

Terra est 4. carucatarum. In dominio sunt 2. carucatæ, et 20. Bordarii, et 4. servi cum 1. carucata, et 80. acræ prati.

Alibi :

Terra est dimidium carucatæ, et ibi est cum uno villano et 2. Bordariis, et 10. acris prati.

Ibi passim, et in Chartis Angl. Bordarum hospes, in Cod. MS. redituum Episcopat. Autissiodor.

Quilibet hospes Bordarum debet duos bichetos et dimidium avenæ, sex denarios et unum caponem.

Vide Monast. Anglic. tom. 3. pag. 181. ubi plura ex eodem libro censuali. Adde præterea tom. 1. ejusdem Monastici pag. 111. 265. tom. 2. pag. 951. Leges Guill. I. Reg. Angliæ vernac. cap. 18. et Ingulphum pag. 908. 909. 611. Ubi Bordarii a villanis et servis distinguuntur, cum alia species fuerit servitutis Bordariorum

servitus, seu, uti vocabant, Bordagium. Vide Bordanus suo loco.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Et quidem reipsa Bordarios a villanis et servis distinctos fuisse, vix dubitare licet ex locis quæ ad hanc vocem congessit Spelmannus ; unde vir doctissimus in assignanda genuina hujus vocis notione haud parum hæsitavit : in eam tamen descendit sententiam ut Bordarios servos esse honoratiores existimaret qui domestica navarent servitia, a Saxon. scilicet Bord, domus, hospitium. Verum cum Bord Anglis mensam quoque significet, Bordarios mensæ ministerio addictos fuisse existimat Hearnius : quo sensu vocem Bordarius in Ordinat. Domus Regiæ sub Henrico II. Angl. Reg. in libro nigro Scaccarii pag. 346. accipiendam opinatur.

Bordi, etiam appellantur in Domesdei in Monastico Anglic. tom. 3. pag. 306 :

Semper una caruca, et 2. Bordi.

Infra :

Et modo in ista terra 12. homines, modo 3. Bordi, semper 4. carucæ.

Ibid. :

Semper duo Bordarii, tunc una caruca.

P. Carpentier, 1766.

Bordelagius, Qui sub bordelagii onere possidet. Reg. episcop. Nivern. ann. 1287 :

Forchagium, in quo prior nichil percipit, est quod quilibet Bordelagius existens in villa de Albigniaco debet in vigilia Nativitatis Domini duos denarios episcopo.

Vide Bordarius.

Bordelarius. Charta Ludovici D. Bellijoci pro libertatibus villæ Bellijoc. ann. 1274 :

Quicunque habet domum in villa Bellijoc. et facit usagia villæ, immunis est a leydis villæ et pedagiis in terra Bellijoc. et etiam Bordelarius ab istis leydis et pedagiis immunis villæ usagia faciendo. Vassal Bordelier,

in Consuetud. Nivern. cap. 2. art. 6. Detempteur Bourdelier, cap. 6. art. 4. 11. 15. etc. Bourdelagier, in Burbon. art. 501.

Bordimanni, Bordmanni, Iidem qui Bordarii, et Bordellarii, apud Anglos, ex Bord, domus, et Man, homo. Rentale de Hawering, apud Spelmannum :

Ibidem vocantur Bordimanni, qui omnes tunc fuerunt bassæ tenuræ.

Domesdei :

In dominio est una carucata, et 25. villani et 33. Bordmanni, cum 4. carucatis.

Bordellum, Ædicula, tuguriolum, diminutivum a Borda. Willelmus Gemetic. lib. 7. cap. 14 :

Domunculam circundedit cum familia : Sorengus vero expergefactus de Bordello exiit, et fugiens in vivarium exire voluit.

Monast. Anglic. tom. 2. pag. 206 :

Et ortum ante portam atrii cum Bordello.

Computus ann. 1202. apud D. Brussel de Usu feud. tom. 2. pag. cliii :

Ad Bordellum Clariaci xvi. s. ii. d. minus... Pro ii. Bordellis, et pro chevez, etc.

MS. :

A pié est et sans armes en un Bordel entrez,

Ou un felon manoit, dedans s'est resconsez.

Alibi :

Ne laissent en Chartrain ne en Dive Bordel,

Ne maison en estant qui soit fors du chastel.

:

N'i ot Bordel que tant par fu petis,

Mien escient Chevalier ni gesit.

Ovide MS. apud Borellum :

Et tout fu mis à dampnement,

Fors la Bourdete seulement.

Le Roman d'Amile et d'Amy MS. :

Quand j'estoie poacre et non puissant,

Un Bordelet me feistes errant.

Charta ann. 1277. in Tabulario Ecclesiæ Meldensis f. 80 :

Et la voie, puis la maison Biauvez jusques au Bordel de Chanu.

Hinc nostros vocem Bordel usurpasse pro lupanari, docuimus ad Joinvillam pag. 63. quod meretrices ut plurimum in domunculis, ac nullius momenti ædibus habitent. Hist. Dalphin. tom. 1. pag. 126 :

Non permittant, neque sustineant morari mulierem uxoratam publice in prostibulo seu Bordello... si aliquis causa adulterii cum ea capiatur, etc.

Monasticum Anglic. tom. 1. pag. 380 :

Inquiratur qualiter dicti Canonici Capellam sive Eremitorium de Bordelbi primitus obtinuerint, et utrum ante conquestum dictum Bordelbi pro lupanari habebatur. Femme bordeliere,

pro meretrice, in Consilio Petri de Fontaines cap. 4. § 2. Vide Menagium et Octavium Ferrarium in Origin. Ital.

P. Carpentier, 1766.

◊ Nominis rationem indicat Lit. remiss. ann. 1385. in Reg. 126. Chartoph. reg. ch. 273 :

Femme de Bordel, ou, seant aux hayes, ou es yssues des villages.

Unde Bordeler, Lupanar frequentare, et Bordelier, Scortator. Lit. remiss. ann. 1407. in Reg. 161. ch. 260 :

Jehan le Picart, qui ne servoit (scavoit) d'autre bien que de hasarder, taverner et Bordeler, etc.

Aliæ ann. 1453. in Reg. 184. ch. 370 :

Lequel chappelain estoit ung homme ribleux, Bordelier, tavernier et de mauvaise vie.

Hinc Bourdellerie, Lenocinium, in Stat. ann. 1371. tom. 5. Ordinat. reg. Franc. pag. 441. art. 3.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Bordellus, Idem quod Bordellum, in Charta Johannis Reg. Angliæ lib. nig. Scaccarii pag. 382 :

Ipse nobis malum fecit quod potuit, et unum molendinum et tres Bordellos combussit.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Bordariolum, Eadem notione. Tabular. S. Florentii :

Hingannus filius Gosberti dedit censum de aqua quæ vocatur Rensia et unum Bordariolum.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Bordile, Idem. Consuetud. Brageriaci art. 93. apud Richebourg Coustum. general, tom. 4. part. 2. pag. 1027 :

Si quis... boves, vaccas, oves, porcos... de campis, seu domibus quibuscumque furatus fuerit, furca suspendatur.

Versio Gall. :

Des champs ou Bourdils, ou autres maisons quelconques.

P. Carpentier, 1766.

◊ Inventar. ann. 1476. in Tabul. Flamar. :

Item plus quoddam debitum... ex vera resta emptionis cujusdam Bordilis, cum possessionibus eidem Bordili pertinentibus. Bourdil,

in Lit. remiss. ann. 1481. ex Reg. 209. Chartoph. reg. ch. 37 :

Le suppliant partit de la ville de Bourdeaulx, pour aller veoir ung sien Bourdil et héritage.

P. Carpentier, 1766.

Bordillum, Ædicula, tuguriolum. Lit. ann. 1351. tom. 4. Ordinat. reg. Franc. pag. 96 :

Una cum eorum officialibus,... ac etiam hominibus de corpore, bonis, rebus, juribus, domibus, maneriis, Bordillis, etc.

Bordelaria, Idem quod Bordaria. Tabularium Prioratus de Paredo in Ducatu Burgundiæ fol. 48 :

Duas Bordelarias, quas olchias vocant, quæ debent 7. panes et 1. caponem, etc.

Fol. 7 :

Præter mansum Aviti, et Bordelariam Escacherii, etc.

Fol. 31 :

Duas Bordelarias cum omnibus ad se pertinentibus et debitis servitiis.