COLLECTA 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 403c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA01

1. COLLECTA, Idem quod Collata, Collatio. Gloss. Lat. Græc. : Collecta, ἔρανος. Otto Frisingens. lib. 2. de Gest. Friderici Imp. cap. 11 :

Rex a toto exercitu Collectam fieri jussit, et sic non modicam coadunatam pecuniam.... dividendam statuit.

Charta Alexandri Comitis Cupersanensis an. 1102 :

Data, vel angaria, vel adjutorium, quod ex nostræ gentis (Normannorum) consuetudine Collecta vocatur.

Matth. Paris an. 1245 :

Jussit... quasdam Collectas, et tallias tam in clero, quam in populo, fieri graviores.

Idem ann. 1239 :

Talliæ et Collectæ Clericis... imponuntur.

Occurrit præterea apud eumdem pag. 590. 405. et apud Gregorium M. lib. 7. Epist. ult. etc. apud Ludewig. tom. 6. Reliq. MSS. pag. 6. in Charta Henrici Ducis Silesiæ ann. 1319. et in Statutis Monasterii S. Claudii ann. 1448. pag. 89. et alibi. Presbyter liber et absolutus a Collectis Episcopi et Archidiaconi, in Charta ann. 1157. inter Instrum. Hist. Eccl. Meld. tom. 2. pag. 45.

Collectio, Eadem notione, apud Leonem III. PP. Epist. 5. Leges Caroli M.

apud Muratorium tom. 1. part. 2. pag. 108. col. 1. (** cap. 121.) :

Audivimus etiam quod Juniores Comitum... aliquam redhibitionem vel Collectiones, quidam per pastum, quidam etiam sine pastu, quasi deprecando a populo exigere soleant.

Colletage, apud Monstrelletum 1. vol. cap. 78. In Computo Thesaurariæ Comitatus Bononiensis in Morinis ann. 1479. mentio fit du Colletaige d'Estaples. Inter jura Comitum Augensium, illud habetur :

Item a ledit Seigneur au lieu de S. Martin droit de Cullage quand on se marie.

Gallicum Cullage nihil habet conjunctum cum voce Collectio. Jus est peculiare de quo infra in voce Marcheta.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Collectalis, Eadem significatione. Locum vide in Quartarium.

Collectare, Collectam seu tributum exigere. Jo. Hocsemius in Adolpho a Marca Episc. Leod. cap. 15 :

Quia populus se non patitur Collectari.

Glossæ Cyrilli : Collecto, συλλέγω.

P. Carpentier, 1766.

◊ Taille ou Cueillete, in Lit. ann. 1360. tom. 5. Ordinat. reg. Franc. pag. 495. art. 24.

COLLEAGIUM Decimæ 2. COLLECTA © École des chartes.

« 2 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA02

2. COLLECTA, Eleemosynarum collectio. S. Leo M. homil. de Collectis :

Ventura igitur Dominica dies, Collectarum futura est. Hortor et moneo sanctitatem vestram, ut singuli quique pauperum memineritis, et vestri, etc.

Et homil. 2 :

Collectarum dies saluberrime a sanctis Patribus institutus, hoc exigit, ut unusquisque, prout votivum atque possibile est, in usus atque alimoniam pauperum de vestris facultatibus conferatis.

Infra :

Proinde, dilectissimi, in secundam feriam spontaneas Collectas vestras sollicite præparate, et quidquid vobis de temporalibus substantiis dempseritis, id multiplicatum in æterna retributione sumatis.

Homil. 3 :

Quoniam ad destruendas antiqui hostis insidias, in die quo impii sub idolorum suorum nomine diabolo serviebant, providentissime in sancta Ecclesia prima est instituta Collectio, volumus Dilectionem vestram tertia feria per omnes regionum vestrarum Ecclesias cum voluntariis oblationibus elèemosynarum convenire, etc.

Adde Homil. 4. 5. 6. Alibi in Sermone de Collectis :

Providenter... a sanctis Patribus pieque dispositum est, ut in diversis temporibus quidam essent dies, qui devotionem fidelis populi ad Collationem publicam provocarent,... ad cujus operis desideratum vobis, ut credimus, fructum dies vos vicinus invitat, ut ad Ecclesias regionum vestrarum sabbato proxime futuro misericordiæ munera deferatis.

Hæc consulto descripsimus, ut ejusmodi Collectarum ritus innotesceret.

1. COLLECTA 3. COLLECTA © École des chartes.

« 3 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA03

3. COLLECTA, Conventus, Assemblée. Concilium Nannetense can. 15 :

De Collectis, vel Confratriis, quas Consortia vocant.

Vide Capitula Hincmari ad Presbyteros Parochiæ suæ cap. 14. Guillelmus Abbas S. Theodorici lib. 1. Vitæ S. Bernardi cap. 8 :

At ubi ne hoc quidem permisit intolerantia rei, tunc demum Collectas deserere, et seorsim secum habitare compulsus est.

Vita S. Joannis Eleemosynarii, interprete Anastasio Bibl. num. 68 :

Cum Collecta celebraretur juxta cellulam ejus in Ecclesia Metræ, convenientes quædam muliercularum harum, ad alterutras dicebant, Eamus, eamus, iterum Abbas Vitalius Collectam habet ; et venientibus eis curabat eos.

Vide Collectio 1.

2. COLLECTA 4. COLLECTA © École des chartes.

« 4 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA04

4. COLLECTA, interdum et sæpius sumitur pro populo ad resistendum, aut vim faciendam coacto et armato. Capitula Ludovici Imp. cap. 78. Capit. Wormat. ann. 829. sect. 2. cap. 10. :

Collectæ ad male faciendum fieri omnimodis prohibeantur.

Capitula Caroli Calvi tit. 12. cap. 3. apud Silvacum ann. 853. :

De Collectis, quas Theudisca lingua Herizuph appellat.

Eadem habentur tit. 29. cap. 4. Synod. Pistens. ann. 862. Collecta manu resistere, ibidem tit. 31. cap. 18. Edict. Pistens. ann. 864. Cum Collecta et armis venire, in Capit. Caroli M. lib. 3. cap. 64. et lib. 1. Legis Longob. tit. 13. § 3. Carol. M. 29. Cum Collecta assilire, ibidem lib. 3. tit. 4. § 3. Carol. M. 14. Adde Capit. ann. 779. cap. 17. Capit. ann. 788. cap. 3. Capitul. 2. ann. 806. cap. 3. etc. Cuellée, eadem notione in Usaticis Ambian. MSS. :

Cil amendera pour tous les laids, et pour tous les forfais, pour la Cuellée qui aura esté faite, etc.

Vide Colligere 1.

Colta, Eadem notione. Charta ann. 1220. apud Georgium Pilonum in Hist. Bellunensi pag. 110. v :

Et quod facient Coltam milites, quandocumque facient, et eodem modo : et quod facient exercitum, etc.

3. COLLECTA 5. COLLECTA © École des chartes.

« 5 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA05

5. COLLECTA, Familia. Odo Cluniac. lib. 2. de Vita S. Geraldi cap. 24 :

Cum forte quidam de nostris fratribus, tunc adhuc Canonicus in Collecta domini Geraldi gradiebatur.

4. COLLECTA 6. COLLECTA © École des chartes.

« 6 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA06

6. COLLECTA, Σύναξις, Sacrum Missæ sacrificium, ad quod Christiani coire et colligi solent : populi ad sacra Ecclesiarum officia peragenda conventus, atque adeo quodvis officium Ecclesiasticum. Papias : Collecta dicitur eo quod colligatur populus in unum, ut ostendat Christum in Evangelio venturum. S. Hieronymus in Epitaph. Paulæ :

Post Alleluya cantatur, quo signo vocabantur ad Collectam, nulli residere licitum erat.

Pachomius in Regula cap. 17 :

In die Dominica, in Collecta, in qua offerenda est oblatio, absque Præposito domus et Majoribus Monasterii... nemo psallendi habeat potestatem.

Et mox :

De Collecta in qua offerenda est oblatio.

Adde cap. 9. 19. 28. 91. 100. 181. 186. Epiphanius Salaminæ Episcopus Epist. ad Joan. Episc. Hieros. :

Cum igitur celebraretur Collecta in Ecclesiæ villa.

Liberatus Diac. cap. 18 :

Et extra Collectas facientes, non passi sunt nomini ejus communicare

Zacharias PP. in Ep. ad Pipinum :

De Presbyteris et Diaconis, qui se a ministerio Ecclesiastico subtrahunt, et seorsim Collectas faciunt.

Cæsarii Arelat. Serm. 12 :

Qui enim ad Collectam vel Ecclesiam veniens vana vel otiosa cogitare voluerit, etc.

Anastasius in Histor. Ecclesiast. ann. 21. Copronymi :

Festivitate Paschali ingressus est ad sanctam Cellectam, in catholica Ecclesia.

Et mox :

Eduxerunt eum et incluserunt in carcere, et alius complevit sanctam Collectam.

Quo loco Theophanes ἀγίαν σύναξιν habet. Historia Tripart. lib. 1. cap. 10 :

Cum Collecta celebraretur.

In Actis SS. Saturnini et soc. Mart. num. 6. 7. 9. 15 :

Collectam celebrare, facere.

In Synodo S. Patricii et Auxentii can. 7 :

Ad Collectas mane et vespere occurrere. Collecta Dominica,

apud sanctum Augustinum in Breviculo collat. diei, et S. Hieronym. Epist. 60. Grimlaicus in Reg. Solitar. cap. 33 :

Eamus ad Collectam, ubi fratres ad vigilias congregantur.

Collecta Major. Duplicem collectam statuit S. Pachomius cap. 181. Collectam scilicet quam domus vocat, et aliam majorem :

Præpositus domus, et qui secundus ab eo est, hoc tantum habebit juris, ut compellat fratres in Collecta domus, sive in Collecta majore, hoc est, omnium fratrum, subjacere pœnitentiæ.

Et cap, 186 :

Sex orationes facere vespertinas juxta exemplum majoris Collectæ, in qua omnes fratres pariter congregantur, summæ delectationis est.

Ubi Major collecta est cum omnes fratres simul congregati officium divinum persolvunt in Oratorio : Minor, quæ in singulis classibus, seu domibus a fratribus ejusdem classis seu domus in ipsis domibus fiebat.

Colligere, Ad Collectam pergere, Collectam facere. Tertullianus lib. de Fuga in persecut. cap. ult. :

Sed quomodo Colligemus, inquis, quomodo solemnia celebrabimus ?

hoc est quomodo in templum congregabimur ? Acta SS. Saturnini et soc. n. 6.

Christiani sumus nos, nos, inquit, Colligimus

, id est, collectas facimus, uti ibi non semel. Arnobius lib. 2 :

Locum ubi Colligerent non habebant.

Acta S. Philippi Mart. :

Ait Bassus : Legem Imperatoris, jubentis nusquam Colligere Christianos ?

Vide infra Colligere.

5. COLLECTA 7. COLLECTA © École des chartes.

« 7 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA07

7. COLLECTA, Idem quod Collatio Monastica. Regula S. Isidori cap. 8 :

Fratres post celebratam Tertiam, dato signo ad Collectam conveniant, audiant seniorem docentem, etc.

Regula S. Fructuosi cap. 20 :

Ter per omnem hebdomadam Collecta facienda est, et regulæ Patrum legendæ, disserendum, etc.

Adde Regulam sancti Pachomii cap. 113. Ardo in Vita S. Benedicti Anian. num. 53 :

Fecit denique librum ex Regulis diversorum Patrum collectum, ita ut prior B. Benedicti Regula cunctis esset, quem omni tempore ad Collectam matutinam legere jussit... alium mihilominus ex SS. Doctorum homiliis, quæ in exhortationem Monachorum sunt prolatæ, conjunxit librum, eumque omni tempore in vespertinis Collectis legere jussit.

Vide Collatio 2.

6. COLLECTA 8. COLLECTA © École des chartes.

« 8 collecta » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 404c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA08

8. COLLECTA, Oratio, quam is qui Clero vel Monachis præest, finito et expleto quolibet canonico Officio, velut omnium astantium vota et preces in unum colligens, publice et voce altiori recitat : sic dicta, inquit Micrologus de Observat. Eccles. cap. 3.

eo quod Sacerdos, qui legatione fungitur pro populo, ad Dominum omnium petitiones ea oratione colligat atque concludat.

Rupertus lib. 1. de Divin. offic. cap. 19 :

Collectæ quæ dicuntur ad complendum, orationes sedentis in cœlo capitis nostri Jesu Christi signant.

Alcuinus lib. de Divin. offic. :

Collecta, dicta est a collectione, eo quod ex auctoritate divinarum Scripturarum sit collecta, quæ in Ecclesia leguntur.

Vide Udalricum lib. 1. Consuet. Cluniacens. cap. 31. præterea Amalarium lib. 4. cap. 7. eumdem in Eclogis pag. 1363. Walafridum Strab. de Eccles. offic. cap. 22. Innocent. III. lib. 2. de Mysterio Missæ cap. 27. Durandum lib. 4. Ration. cap. 15. ubi multa habet de earum terminationibus, et Card. Bona lib. 2. Rer. Liturg. cap. 5. num. 3.

◊ Atque inde petenda notio vocis Collecta, in libro Sacramentorum S. Gregorii, ad 3. Non. Febr. ubi inscriptio est, ad Collectam ; est enim oratio, quæ dicitur ante Missam, ut hic diserte innuitur, et in Ordine Romano ; nec enim placet Baronii ad 2. Febr. explicatio, qui putat Missam ea die dici solitam sic inscribi, quod tunc eleemosynæ publicæ colligerentur.

◊ Ejusmodi Collectas, Græcis συναπτὰς, dici observat Goarus ad Eucholog. Græc. de quibus etiam consulendus Meursius. Collectæ autem a Gelasio et Gregorio

Magno compositæ creduntur, ut auctor est Berno Augiensis lib. de Missa cap. 1.

P. Carpentier, 1766.

◊ Eodem nomine appellatur brevis oratio, quæ in quolibet nocturno ante lectiones dicitur a chori præsidente, in Cerem. vet. MS. B. M. Deaur. Tolos. ad fer. v. maj. hebd. :

Item ante lectiones non dicitur Collecta, prout consuetum est ; sed solum dicitur

Pater noster sub silentio.

Collectam Tenere, dicitur is qui in sacris Officiis id muneris obit, ut Collectam dicat, in Statutis Ordinis sancti Gilberti de Sempringham pag. 763. et alibi.

Orationem Golligere, pro Collectam dicere, dixit Cassianus lib. 2. de Orat. noct. cap. 7 :

Cum autem is qui Orationem Collecturus est, e terra surrexit, omnes pariter eriguntur, etc.

Ordo celebrandi Concilii :

In reliquis diebus cunctis astantibus Oratio Colligenda est.

Concilium Agathense can. 30 :

Plebs Collecta Oratione ad vesperam ab Episcopo cum benedictione dimittatur.

Collecta Magistra. Vitæ Abbat. S. Albani :

In festis vero et profestis diebus, omnes Horas, exceptis Prima et Completorio, per magistram Collectam quam tempus et hora exegerint, terminari instituit. In Quadragesima tamen dicatur Collecta ad Vesperas.

Ubi Watsius Collectam magistram interpretatur quæ diei aut festi est propria.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Collecta, Liber continens Collectas. Necrolog. Parthenonis S. Petri de Casis ad xii. Augusti :

Obiit Falca Barthomieve Priorissa Claustreyra Monasterii de Casis. Dedit Conventui duos Psalterios et unum librum qui vocatur Officier, et unum qui vocatur Collecta.

Vide Collectaneum.

« 9 collecta » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 405a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA09

9. COLLECTA, Frugum fructuumque collectio, Gall. Recolte. Chartul. S. Vandregesili tom. 2. pag. 1640. ex Instrumento anni 1257 :

Si homines de Capella vendunt bladum de Collecta sua, vel de blado suo panem ad vendendum faciant, non reddant inde coustumiam Militibus supradictis.

Hist. Monasterii S. Florentii Salmur. apud Marten. tom. 5. Ampliss. Collect. col. 1135 :

Vir pecuniosus et rebus sæcularibus locuples, qui extremis diebus prædecessoris sui bonæ memoriæ Michaelis ad supplementum hujus Ecclesiæ et relevamen, quæ propter guerras et pravas Collectas, et multitudinem Monachorum, Conversorum et Condonatorum, aliquod onus debitorum, portabile tamen, incurrerat, Prior procreatus fuit, et statim per ejusdem providentiam Ecclesia nostra ad optimum statum rediit.

P. Carpentier, 1766.

◊ Acculite, eadem acceptione, in Pacto ann. 1273. inter Probat. tom. 2. Hist. Burg. pag. 37. col. 2 :

Se por raison de douaire ou de bail, nous ne poiens avoir la garde de Flori, ne la Acculite de sent Germain dou bois, etc. Cueillete,

in Lit. remiss. ann. 1369. ex Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 279 :

Les vignes du finage de Brines en Berry estoient à vendenger, les fruiz d'icelles vignes venuz à meurté et presque en estat de Cueillete. Cuillie,

in aliis ann. 1478. ex Reg. 206. ch. 405. Cuauldre, pro Colligere, in Ch. ann. 1365. inter Probat. Hist. Autiss. pag. 111. col. 1 :

Touz leurs blez et vins que ils Cuauldroient en tous leurs héritages, etc.

« 10 collecta » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 405a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA10

10. COLLECTA, Merces, pretium, Gall. Rétribution. Stat. Universit. Andegav. ann. 1410. tom. 9. Ordinat. reg. Franc. pag. 501. art. 17 :

Quam (harengam) sic deputatus facere tenebitur, sub pœna amissionis Collectæ proxime subsequentis.

Vide Collectata.

« 11 collecta » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 405b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLLECTA11

11. COLLECTA, Idem forte quod supra Colcia vel Collacia. Vide in his vocibus. Charta ann. 1219. apud Murator. tom. 2. Antiq. Ital. med. ævi col. 876 :

Et cætera omnia, quæ in aliquo regni nostri (Siciliæ) loco præfata possidet ecclesia, cum casis,... ripis, ripaticis, molendinis, Collectis, viis et inviis, etc.