« »
 
CUSTOS 1, CUSTOS 2, CUSTOS 4, CUSTOS 5, CUSTOS 6, CUSTOS 7, CUSTOS 8, CUSTOS 9.
[]« 1 custos » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 680c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS1
1. CUSTOS, Presbyter aut Clericus, cui Ecclesiæ seu templi cura incumbit, ædituus, qui Custos Ecclesiæ dicitur in Ordine Romano. Adrevaldus lib. 1. de Miraculis S. Benedicti cap. 26 :
Excubitorum officium sacris templis dicatum non modo modernis temporibus constat : verum prisca ætate sub B. Moyse a Domino legimus tabernaculo sacrato Custodum munia subrogata : quæ processu temporis a sancto Propheta necnon Rege mirabili David, ampliori dispositione ordinata, morem nobis nostræque religioni, ut ita dixero, suggessere. Et quidem vetusta ætas idem officium per successionem prolis excipiebat : nostra vero non propagatione prolis, sed magis puritate vitæ, morumque probitate Officiales admittit, etc.
Custodis munus sic describit S. Isidorus in Regula cap. 19 :
Ad Custodem sacrarii pertinet cura vel custodia templi, signum quoque dandi in vespertinis nocturnisque officiis, vela, vestesque sacræ, ac vasa sacrorum, codices quoque, instrumentaque cuncta, oleum in usus sanctuarii, cera et luminaria.
Similia habentur ex Concilio Toletano lib. 2. Decret. tit. 27. cap. 2. et apud Bernardum Præpositum Papiensem lib. 1. tit. 19. cap. 1. Walafridus Strabus de Vita S. Othmari cap. 11 :
Presbyter quidam... dum in Ecclesia Custodis officium gereret, nocturnæ quietis tempore præficiendis luminaribus Basilicam solitus introire, etc.
Udalricus lib. 3. Consuet. Cluniac. cap. 8 :
Custodi Ecclesiæ, quando sunt omnia signa pulsanda pro anniversario cujusque, etc.
Willelmus Abbas Andrensis in Chron. :
Quidam ejusdem loci ædituus, quem nostro more Custodem vocamus.
Eadmerus lib. 1. Vitæ S. Anselmi Archiep. Cantuar. cap. 20 :
Riculphus Secretarii, id est, Custodis, officio in ipso Cœnobio fungebatur.
Adde cap. 33. Ea notione occurrunt Custodes Basilicarum, seu Ecclesiarum, apud Julianum Antecessor. Constit. 61. in Lege Longobard. lib. 2. tit. 55. § 18. lib. 3. tit. 10. § 1. Aist. 10. et 11. 7. in Capitulis Caroli Magni lib. 5. cap. 229. 382. e Julian. Nov. apud Matth. Paris ann. 1244. et in Vitis Abbatum S. Albani pag. 35. Will. Thorn. pag. 1937. Paulum Warnefrid. lib. de Gestis Longobard. cap. 40. Baron. ann. 872. n. 15. etc. Adde Gregorium VII. PP. lib. 2. Epist. 10. Chart. Longob. ann. 782. in Chronic. Vulturn. pag. 364. unde apud Longobardos Custodi ecclesiæ vel cœnobii cura administrationis prædiorum et fundorum incubuisse videtur. Vide mox Custos 4. Custodis vero officium, cui universa suppellex sacra et ecclesiæ custodia concreditæ erant, ita describunt Statuta Eccles. Pinguens. ann. 1403. apud Würdtwein. Subsid. Diplomat. tom. 2. pag. 342. ubi post Præpositum, Decanum, Scholasticum et Cantorem nominatur :
Custos licet personatus officio potiatur, tamen prælatione et cura est exemptus. Hic per se vel campatorem suum ecclesiam et ornamenta ad divinum cultum spectantia, ac libros usuales ad chorum spectantes fideliter custodit ; signa horarum et missarum canonicalium pulsari ac luminaria ad summum altare et chorum spectantia, juxta instituta primæva procurabit diligenter.
Vide Chart. ann. 1245. in Guden. Cod. Diplom. tom. 1. pag. 652. Subcustos memoratur in Chart. ann. 1208. ap. Schannat. [] Episc. Wormat. tom. 1. pag. 72. plures ejusdem ecclesiæ custodes in Chronic. Episc. Mindens. cap. 19. ap. Pistorium pag. 726. Custriæ officium, in Charta sec. XII. ap. Seibertz. Ducat. Westphal. Docum. tom. 1. pag. 45.
P. Carpentier, 1766.
◊ Hinc Contour, pro Marguillier, in Lit. remiss. ann. 1397. ex Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 68 :
A Pasques eust un an, le suppliant feust fait et ordonné Contour ou marreglier de l'église et paroisse de Cuercey, etc.
Custos Altaris. Idem qui Custos Ecclesiæ. Charta Isarni Tolosani Episcopi, apud Catellum lib. 5. Rerum Occitan. :
Statuo et firmo cum Hunaldo Abbate Moissiacensi de loco S. Saturnini, quem ego laudo et committo domino Hugoni Abbati Cluniacensi et Hunaldo suprascripto ... hoc videlicet pacto, quod habendum semper retineo quartam partem omnium oblationum Ecclesiæ supradicti Martyris, et proprium Custodem altaris, et victum ipsius Custodis de Claustro accipiendum, et domum ad opus Custodis prope ostium Ecclesiæ, etc.
© École des chartes.
[]« 2 custos » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS2
2. CUSTOS. Custodes in Collat. 1. Carthagin. cap. 132. 224. dicuntur, qui Notariis vel Exceptoribus publicis ac delectis adjunguntur, ne quid contra veri fidem in acta referant ; Qui Notariis et Exceptoribus videntur appositi, ut est in Collat. II. cap. 19. Adde cap. 53.
© École des chartes.
[]« 4 custos » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS4
4. CUSTOS, Syndicus, Procurator in Monasterio S. Bertini. Chron. Joannis Iperii inter Anecd. Marten. tom. 3. col. 757 :
Primum officium fuit Custodis, cui addiderunt officium Procuratoris ad causas Ecclesiæ defendendas et prosequendas, cum bonis Custodiæ ab antiquo deputatis.
[]
© École des chartes.
[]« 5 custos » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS5
5. CUSTOS, idem qui Curio, parochus ; eo nomine potissimum appellantur curiones sanctæ Crucis Lugdunensis. Locus est supra in Custoderia.
© École des chartes.
[]« 6 custos » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS6
6. CUSTOS, Qui et Magister hospitalis, in Charta fundat. hospit. S. Joan. Bapt. Braggewater ann. 1219. ad calcem Chron. Walt. Hemingford. tom. 2. pag. 598. edit. Hearn. :
Item, ut fratres dictæ domus magistrum seu Custodem de suo gremio eligendi... habeant facultatem.
© École des chartes.
[]« 7 custos » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS7
7. CUSTOS, Aulæum, velum, Gall. Courtine, rideau. Invent. S. Capellæ Paris. ann. 1376. ex Bibl. reg. :
Item, duæ Custodes et una thobalia parata ad flores lilii auri, cum aquilis et leonibus de perlis figuratis.
Obituar. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5191. fol. 203. v°. :
Tres toellas altaris cum duabus Custodibus.
Lib. niger. eccl. S. Vulfr. Abbavil. fol. 29. v°. :
Item duæ Custodes aureæ, etc.
Vide supra Custoda.
© École des chartes.
[]« 8 custos » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS8
8. CUSTOS, Districtus custodis. Charta Hugon. de Monte-forti in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 61 :
Hugoni senescallo meo dedi suum hospitagium in foresta mea de Monteforti in Custode sua et in Custode aliorum forestariorum meorum et duas arbores ad Natale Domini.
© École des chartes.
[]« 9 custos » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 681b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUSTOS9
9. CUSTOS, Cui aliquid agendum vel regendum committitur. Libert. S. Marcellini ann. 1343. tom. 9. Ordinat. reg. Franc. pag. 381. art. 14 :
Quod hæredes et successores dicti domini dalphini et dictæ villæ domini, quando de novo venient ad regimen dalphinatus,... præstare debebant juramentum, quod ipsi dictas franchisias, libertates, immunitates et dicta privilegia dictorum burgencium.... illibata tenebunt et observabunt per se et suos Custodes.
Custos Assisarum, in Fleta lib. 1. cap. 20. § 22.
Custos Cambii, Apud Anglos, in Fleta lib. 1. cap. 22. § 12. Liber Rubeus Scacarii Dublinensis apud Jac. Waræum in Antiquit. Hibernicis cap. 25 :
Magister Guillelmus de Wimundham Custos Cambiorum Dom. Regis in Anglia.
Mandatum est Johanni de Flete, Custodi Cambii regis Londinensis, etc
. in Abbrev. Rotul. Edward. III. ann. 12. pag. 128.
Custodes Castrorum vel Maneriorum Regis, in Fleta lib. 1. cap. 20. 114. qui alias Villici.
P. Carpentier, 1766.
Custos Chori, Cantor, qui choro præest. Cerem. vetustiss. eccl. Carnot. MS. :
Custos chori incipiat ad vesperas antiphonas et hymnum.... Custodes chori de quinto statu et grandi, etc.
Vide supra Choreatius.
Custos Ciborum, Officium in Coquina Regia, in Ordinat. Hospitii S. Ludovici Regis Franc. ann. 1269. vulgo Gardemanger.
Custodes Communiæ, Major et Scabini urbis, penes quos observationis Chartæ Communiæ cura incumbebat, in Charta Communiæ Belnensis ann. 1202. apud Perardum pag. 275. et Valliaci ann. 1187. tom. 13. Spicilegii Acheriani pag. 325. Vide Chron. Flandr. cap. 76.
Custos Corporis Regis, Qui vestium Regis curam habebat, Vestiarius. Helgaudus in Roberto Rege Franc. :
Evocat sui corporis Custodem, et ut aliud sibi ejusdem generis deferat ornamentum, humillimis verbis imperat.
Custos Crucis, Cui sacræ, ut opinor, Crucis Christi Hierosolymis in sancta [] Anastasi servandæ cura incumbebat, ut in aliis Ecclesiis reliquiarum Martyrum custodia penes eos erat, qui Custodes Martyrum et Martyrarii nuncupati sunt. Victor Tunnensis in Chron. in Anastasio :
Elias Episcopus Hierosolymitanus... exilio traditur, et pro eo Joannes Crucis Custos Episcopus ordinatur.
Ubi Theophanes pag. 134 :
Καὶ ἐχειροτονήθη Ἰωάννης ἀπὸ σταυροφυλάϰων.
Sane Francis nostris Hierosolymitanum regnum obtinentibus, hocce titulo, Dominicam crucem servabat Canonicus sanctæ Anastaseos. Vide Gretzer. de Cruce pag. 256. et 2584.
Custos Dominicorum Regis, apud Anglos, in Monastico Anglic. tom. 2. pag. 278. id est, Domanii Regii.
Custos Domus Infirmorum, Officium Monasticum, idem quod Infirmarii, de quo Chronicon S. Trudonis lib. 10. pag. 464.
Custos Dormitorii, in Libro MS. Ordinis S. Victoris Parisiensis cap. 68. Cui Dormitorii Monastici cura incumbit.
Custodes Ecclesiarum et sanctorum locorum, in leg. 26. Cod. Theod. de Episcop. (16, 2.) quam legem de Ecclesiis et locis SS. Palæstinæ interpretantur viri docti. Vide Baron. ann. 381. n. 16. et Warda.
P. Carpentier, 1766.
Custos Fautalis. Vide infra Fautalis.
Custodes seu Magistri, et Custodes Forestarum et Aquarum, in Statuto Philippi Pulcri pro reformatione Regni ann. 1302. art. 7. nostris Maistre des Eaux et Forests de France. Vide Forestarius.
Custodes Gaolarum, seu carcerum, quorum munus fuit quandoque in feodo, et quædam Serjantia reputabatur, ut est in Fleta lib. 1. cap. 26. § 5.
Custodes Gaugeriæ, in Itinere Camerarii Scotici cap. 1. Vide Gageria post Vadium.
Custodes Hostiorum in itineribus, qui virgam portant coram Justitiariis de Banco, de quibus Fleta lib. 2. cap. 39. et Statutum 2. Westmonast. cap. 48.
Custos Laboris, Qui Monachorum labori invigilat, in Usibus antiquis Cisterc. cap. 75.
Custos Meretricum. Charta Roberti Ducis Normanniæ Richardi filii, in Regesto Normanniæ sign. P. in Camera Computorum Paris. :
Et prædictus Baldricus et Regardator et Panagator mearum forestarum habens tantum in donis et liberationibus reguardi et panagii, quantum unus ex Magistris reguardatoribus et panagatoribus meis per totam Normanniam et.... Custodum meorum ad justitiam gladii mei pertinentium, et Custos meretricum publice venalium in lupanari de Roth. et Marescallus meus, quando moror Roth. habens unaquaque die pro ordinationis meæ Roth. de liberatione 6. panes, et 6. fercula coquinæ, et unum sextarium vini, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Custos Monasterii, Idem qui Ecclesiæ Monachorum. Epistola Monachorum Burgidolensium, vitam Hervei continens, librosque ab eo conscriptos, apud Acher. Spicil. tom. 2. pag. 516 :
Librum etiam non minimum fecit de miraculis S. Mariæ Dei genitricis, quæ eadem inviolata Virgo temporibus ejus gessit in Dolensi Templo, quæ ipse mox postquam gesta erant, sicut audiebat ab [] ipsis, in quibus fiebant, et a Monacho Custode Monasterii, sine aliqua dilatione scribebat.
Custodes Monetæ, in Statutis Davidis II. Regis Scotiæ cap. 46. § 2. qui Monetæ cudendæ præfectus est, nostris Garde de la Monnoie. Statuta S. Ludovici Regis :
Le Garde de la Monnoie devoit jurer, que il gardera bien et loiaument la Monnoie, et que les Trousseaux et les Piles, que li tailleur d'icelle monnoie lui baudra, que il les gardera bien et loiaument, et ne les baillera à nulli, fors que as monnoiers, qui la monnoie monnoieront.
Custodes Monetæ in unaquaque officina monetaria ad duos reduxit Carolus V. Regens, 27. Febr. ann. 1359.
P. Carpentier, 1766.
Custos muri Carcassonensis, Carceris custos, Gall. Geolier, in Actis MSS. Inquisit. Carcass. ann. 1308. fol. 12. r°.
Custodes Nundinarum Campaniæ, in Statuto Philippi Pulcri ann. 1302. pro reformatione Regni § 7. qui quidem ut plurimum ex Militari et Nobilium ordine erant, et mercatorum, qui ad has nundinas confluebant, lites et controversias dirimebant. In Regesto Magnorum dierum Campaniæ fol 34. 35. mentio fit Joannis de Breonne, et Guillelmi de Villarcey Militum Custodum nundinarum Campaniæ, quo loco hæc habentur :
Ratione Custodiæ et officii nundinarum prædictarum, quod secundum usus et consuetudines dictarum nundinarum et Custodes earumdem nundinarum ponunt, vel poni faciunt in prisionem aliquem debitorem de corpore nundinarum, ad requisitionem alicujus mercatoris, si evadat a dicta prisione sine voluntate et assensu dicti mercatoris, dicti Custodes ratione dicti officii, et Dominus Campaniæ, cujus personam repræsentant, in casu isto tenentur reddere et solvere, seu reddi et solvi facere mercatori prædicto suum debitum, ratione cujus dictas nundinas frequentantes erant et fuerant in tali prisione.
De nundinis vero Trecensibus, ita Monachus S. Mariani anno 1189 :
In crastinum ejusdem festi (S. Magdalenæ) Trecæ civitas populosa, referta opibus, tectis amplissima, repentina conflagratione fere funditus est eversa. Celebrabantur ibi nundinæ, in quibus diversas congesserant opes, qui de diversis partibus confluxerant institores.
Instrumentum Tabularii Calensis pag. 208. inscriptum :
De quadam vendicione facta de mandato Magistrorum nundinum. De mandato discretorum virorum Domini Joannis de Brena Militis et Genciani de Parisiis Domini Regis Franciæ Pennetarii, Custodum nundinum Campaniæ et Briæ a Domino Rege deputatorum, etc.
Vide Statuta secunda Roberti I. Regis Scotiæ cap. 20. et infra in verbo Nundinæ.
Custodes Ordinis appelllantur Decani in Ordine Cisterciensi, ut observat Haeftenus lib. 3. Disquisit. Monast. tract. 6. disq. 4. Vide Ughellum tom. 4. pag. 1209. Historia depositionis Arnulfi Remensis Archiepiscopi :
Habitaque ratione totius summæ Synodi, dignitas prælaturæ ac potestas quasi judiciaria stetit penes Archiepiscopum Signinum (Senonensem) quem et ætas et vitæ meritum ac scientia commendabat. Arnulfus autem venerabilis Episcopus (Aurelianensis) Ordinis Custos, ac omnium gerendorum interpres declaratus est, eo quod inter omnes Galliarum Episcopos sapientia et eloquentia clarior haberetur.
Consuetud. Eoveshamensis Cœnobii in Anglia :
A Celerario igitur singulis diebus debent [] venire in refectorium 72. panes monachiles, quorum quilibet erit ponderis 65. solidorum : ex quibus singuli Monachi singulos percipient : Prior et per duplum, nisi cum Abbate comederit. Nihilominus qui ad superiorem mensam, et Custos Ordinis, sederit, duplum ; qui missam majorem celebraverit, duos, etc.
P. Carpentier, 1766.
Custodes Ordinis, apud Cluniacenses iidem, qui alibi Seniores, Monachi ætate provectiores, et scientia ac vitæ probitate insignes. Vita Bern. Tyron. apud Souchet. pag. 93 :
Erant inter eos plures artifices, quibus semper Custodes ordinis præerant, qui jubente patre, districtionem regularis observationis diligenter observarent.
Charta Will. comit. Cabilon. ann. 1180. in Chartul. Cluniac. :
Testes sunt ex parte monachorum, Beraldus prior Cluniacensis, Regnaldus et Nicolaus Custodes ordinis.
Interdum Domini Ordinis vocitantur. Vide infra in Dominus 11.
Custodes et Gardiani pacis, in Anglia, qui a Rege statuuntur, ut in delinquentes contra pacem Regiam animadvertant, eamque curent et tueantur. Hi sub Edw. III. Justitiarii pacis appellari cœpere. Multi horum, ait Spelmannus, in singulis urbibus et Comitatibus, cum e majori nobilitate, tum e minori, a Cancellario seu Custode magni sigilli Angliæ designati. Prima institutione duo vel tres solummodo, et juxta Statutum 13. Richardi II. non ultra sex : sed aucto in dies eorum munere, reperti demum sunt 60. atque eo amplius in uno aliquo Comitatu, ad hoc sustinendum. Erant olim pacis Custodes a populo electi in Comitatibus : nonnulli ex tenuræ ratione, et quidam virtute officii, de quibus Lambardus Eirenar. lib. 1. cap. 3. Vide Paciarus, in Pax.
Custos Palatii. Quidam Ludovicus hac dignitate donatus, inter Ministeriales subscribit Chartam Lotharii Imp. ann. 1131. apud Duchesnium in Probat. Hist. Luxemburg. pag. 34. Idem forte, qui Cura Palatii.
P. Carpentier, 1766.
Custus Passuum, Qui angustias et claustra itineris vel montium custodit et servat. Charta Humberti dalph. ann. 1348 :
Edictum pœnale dudum mandato nostro factum de bladis non extrahendis de terra nostra omnino volentes.... observari, de fidelitate et diligentia..... Bonacursii Guidonis merito confidentes, eumdem Custodem passuum et exituum locorum nostrorum bailliviarum Vapincensis et baroniarum Montisalbani et Medullionis propterea duximus specialiter deputandum.
Vide Passus 3.
Custos Puerorum Regis, Maître des Pages du Roy. Guillelmus Carnotensis de Vita et Miracul. S. Ludovici :
Dominus Petrus de Lauduno Miles Custos puerorum Domini Regis Philippi.
Custos Puerorum, Infantium, seu eorum, qui adhuc pueri Monasterio oblati erant, Magister qui iis præfectus est : nam Custodes proprie juvenum et puerorum dicuntur, ut ex Tullio annotat Servius. Horatius :
Imberbis juvenis tandem Custode remoto,
Gaudet equis, etc.
Udalricus lib. 1. Consuetud. Cluniac. cap. 41 :
Et singuli (Fratres) sedent in sedili suo caput cooperti, juvenes, qui in Custodia sunt, juxta Custodes suos, de quibus summopere cavetur, ne simul ita sedeant, ut non habeant inter se probabilem et boni testimonii mediatorem.
Lib. [] 3. cap. 6. ait, Circatores, Magistros puerorum, juvenum Custodes, subesse Priori Claustrali. Hariulfus lib. 4. Chron. Centul. cap. 14 :
Ut humilitatis ejus constantia certius nosceretur, factus est Puerorum Custos, ut qui Dei judicio pastor animarum erat eligendus. Custodes Infantum,
apud Florentium Wigorn. pag. 631. Vide Consuetud. Floriacensis Monast. pag. 399. Chron. Trudonense lib. 3. 6. 8. pag. 381. 400. 439. S. Bonifacium Mogunt. Epist. 17. et Haeftenum lib. 4. Disquisit. Monast. tract. 1. disquisit. 6.
Custodia Pupillorum, quæ dominos feudales spectat in Vassallis. Duplex autem est, altera Regalis, altera feudalis. Garde noble Royale et garde noble Seigneuriale, in Consuetudine Normanniæ art. 214. Custodia Pupillorum Regalis illa est, quæ ad Regem ipso jure devolvitur ratione feudorum ab eo nude pendentium, qui non modo ejusmodi feudorum pupilli vassalli, sed etiam aliorum feudorum et rupturarum ab aliis dominis feudalibus pendentium redditibus fruitur, teneturque tanquam bonus pater familias et tutor ædificia ac prædia in bono statu continere, pupillumque juxta ejus natalium prærogativam alere et educare. Dominus vero feodalis iis tantummodo feodis nobilibus vassallorum gaudet, quæ ab ipso nude pendent, ut est in eadem Consuetudine Norman. art. 215. et 216. Jus feudale Saxonum art. 18. § 6 :
Dominus etiam est tutor pueri in bonis, quæ de ipso tenet infra annos pueriles, dum nulli contulit hoc emolumentum, et debet inde reditus accipere, donec puer ad annos perveniat suprascriptos, infra quos puer se negligere non valebit, si a Domino non potuerit investiri.
Charta Libertatum Angliæ ann. 1215 :
Si autem alicujus hæres talium fuerit infra ætatem, et fuerit in Custodia, dominus ejus non habeat Custodiam ejus, nec terræ suæ, antequam homagium ejus ceperit, perdat Curiam, et postquam talis hæres fuerit in Custodia, et ad ætatem pervenerit, scilicet viginti et unius anni, habeat hæreditatem suam sine relevio, et sine fine : ita tamen, quod si ipse, dum infra ætatem fuerit, fiat Miles, nihilominus terra remaneat in Custodia dominorum suorum usque ad terminum prædictum. Custos terræ hujusmodi hæredis, qui infra ætatem fuerit, non capiat de terra hæredis, nisi rationabiles exitus et rationabiles consuetudines, et rationabilia servitia, hæc sine destructione, et vasto hominum vel rerum, etc.
De Custodia Regali, hæc etiam habet Willelmus Malmesbur. lib. 5. de Ricardo Cestrensi Comite pag. 157 :
Erat ille tunc pro ætate parvulus, et Regis fidei tutelæque accommodatus.
Henricus vero Rex Angl. in Charta ann. 1155. apud D. Brussel de Usu feudorum tom. 2. pag. v. ad calcem :
Nos non habemus Custodiam hæredis vel terræ alicujus, qui tenet de alio per servitium militare, occasione alicujus serjanturæ, quæ tenetur de nobis per servitium reddendi catellos vel sagittas, vel hujusmodi.
De Custodiarum exitibus, spectantibus ad coronam, rationes inibantur, ut est apud Matthæum Paris pag. 258. 277.
◊ Custodias istas Regales Rex aliis donare, vel vendere ut plurimum consuevit, qui de iis computa ad pupillorum commodum reddunt, ut est in Consuet. Norman. art. 215. Matth. Paris ann. 1231. pag. 253 :
Ad hæc Rex dixit Comitem præfatum de se tenere in capite, et vacantes Custodias Comitum et Baronum et eorumdem hæredum ad suam Coronam [] usque ad ætatem legitimam pertinere : unde sibi licere proposuit tales Custodias cui voluerit vendere vel conferre.
Idem ann. 1245. pag. 445 :
Obiit... Gilbertus de Humfrevilla parvulum suum quemdam relinquens hæredem, cujus Custodiam statim concessit Rex Comiti Legecestriæ.
Idem ann. 1257 :
Concessa fuit Reginæ Custodia terræ Willelmi de Cantelupo, quæ prius concessa fuerat Edwardo, et Custodia terræ Willelmi Longaspathæ.
De ejusmodi custodiis pupillorum vide præterea eumdem Matthæum Paris pag. 253. Rogerum Hovedenum pag. 549. Leges Malcolmi Regis Scotiæ cap. 1. § 3. Regiam Majestatem lib. 2. cap. 41. 42. et seqq. Quoniam attachiamenta cap. 18. Stabilimenta S. Ludovici lib. 1. cap. 115. veterem Consuetudinem Normanniæ cap. 33. novam art. 129. 213. et seqq. Bractonum lib. 2. cap. 35. § 1. 6. cap. 37. § 1. 3. 5. Fletam lib. 1. cap. 9. § 2. Brittonem cap. 66. Littletonem sect. 103. et seqq. et sect. 125. Christophorum de S. Germano de Consuet. Angl. cap. 7. pag. 25. Froissartem 4. vol. cap. 90. pag. 271. Thomam Smith. de Republ. Angl. lib. 2. cap. 4. Chopinum lib. 1. de Domanio tit. 1. n. 18. lib. 3. tit. 19. num. 8. 9. 10. Cambdenum in Britannia pag. 108. Edit. 3. etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Custodes Regaliarum. Vide Regalia, Fiscus.
Custos Regalis. Ita indigitatur Samuel Abbas S. Joannis Reomaensis sub ann. 691. in Catalogo Abbatum ejusce Monasterii. Vide Conjecturas Petri Roverii de hac nomenclatura num. 93.
Custos Regis Ingelrannus subscribit cum aliis Proceribus Præceptum Philippi Regis Franc. ann. 1060. Regis Philippi primo quo vix septennis Rex erat. Vide Bajulus.
Custodes Saltuum villarumque regiarum, in Chronico Fontanellensi cap. 1. pag. 194. iidem, qui Saltuarii ac Villici.
Custodes Sepulcrorum. Julius Firmicus lib. 3. cap. 11 :
Pollinctores, et funerarios, mortuorum cadaverum Custodes, aut sepulcrorum faciet janitores.
Lib. 4. cap. 1 :
Faciet quoque pauperes, miseros, destitutos,... Custodesque sepulcrorum, etc.
Vide cap. 6. Monumentorum Custodes, lib. 8. cap. 26. In Concilio Parisiensi III. can. 9 :
Degeneres servi, qui sepulcris defunctorum pro qualitate ipsius ministerii deputantur.
Vide leg. 2. Cod. Theod. de Sepulcr. violat. (9, 17.) Alii Christianis fuere Custodes sepulcrorum, qui scilicet corpora, reliquias, et confessiones Martyrum custodiebant. Ademarus Cabanensis in Abbatibus S. Martial. Lemovicensis pag. 272 :
Et intra 15. dies crypta aurea cum gemmis a novo restaurata est a Josberto Custode sepulcri (S. Martialis) Monacho.
Vide Martyrarius.
Custodia Sigillorum Regalium. Statutum Philippi Regis anni 1302. pro Reformatione Regni :
Item volumus, et tenore præsentium sancimus, quod sigilla Senescalliarum et Bajuliarum, Vicariarum et Judicaturarum regni nostri de cætero non vendantur ; sed in Custodia tradantur personis legalibus et bonæ famæ.
Idem statutum legitur a Philippo Rege, 13. Maii ann. 1347. in Regesto Olim fol. 20. Vide Cancellarius.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Custos Spiritualitatis, Cui rerum spiritualium et ad animarum salutem pertinentium cura committitur, episcopali sede vacante. Provincialis Lyndwoodi[] pag. 323. Edit. 1679 :
Solis Episcoporum hujusmodi personis (incestis) absolutionem sententiæ reservantes, excepto mortis articulo, in quo absolvi valeant a quolibet Sacerdote ; sic ut si convaluerint, peccatum suum hujuscemodi teneantur sub pœna anathematis infra spatium trium mensium propriis Episcopis confiteri, aut sede episcopali vacante, Custodi spiritualitatis, aut Decano Ecclesiæ Cathedralis.
Vide ibi notam l.
Custos Summariorum et carrectarum Regis, in Fleta lib. 2. cap. 14. § 4.
Custodes Vinearum, in lege Burgundion. Addit. 1. tit. 1. § 3. Vide Messarius.
Custos Vini. Vide Vinarius, Officium Monast.
P. Carpentier, 1766.
Custos Utensilium, Cui supellectilis argenteæ cura demandata. Charta Phil. Pulcr. ann. 1302. in Reg. 38. Chartoph. reg. ch. 109 :
Nos Thomassino Custodi utensilium nostri argenti..... duas domos, sitas apud Pontisaram in buto Juderiæ,..... concedimus.
© École des chartes.