LITERÆ, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

LITERÆ, Diplomata, Scripturæ tabellionum, qua notione vocem Lettres usurpamus. Julius Firmicus lib. 4. cap. 5 :

Si vero per noctem a Sole defluens Luna ad Mercurium feratur, faciet Publicos vel Tabelliones, et qui his Literis quærant vitæ subsidia.

Ita etiam usurpant interdum JC. Instit. lib. 3. tit. 22. Julianus Antecessor Nov. 66. l. 19. C. de Fide instrum. (4, 21.) sed et Cicero Orat. pro Flacco, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Abolitæ, Deletæ, cancellatæ.

Literæ non abolitæ non cancellatæ, nec aliqua sui parte viciatæ,

in Charta ann. 1225. tom. 1. Chartul. S. Vandreg. pag. 939. Similes formulæ passim occurrunt alibi. Vide Cancellare.

P. Carpentier, 1766.

Litera Adquietancialis, Qua quis a debito quietus seu absolutus declaratur. Vide supra Adquietancialis.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Agravatoriæ, Reagravatoriæ, Voces fori ecclesiastici, Iterata et repetita excommunicationis sententia. Proces. ann. 1448. inter Probat. tom. 3. Hist. Nem. pag. 273. col. 2 :

Litteras fortiores, agravatorias, et reagravatorias, contra ipsum dominum abbatem excommunicatum, etiam in divinis, ut dicitur, se immiscentem, meruerit obtinere.

Vide Aggravatio.

L. Henschel, 1840–1850.

Litera Annalis. Chart. ann. 1218. apud Neugart. in Cod. Alem. tom. 2. pag. 137. num. 902 :

Hæc commutatio facta fuit anno dominicæ incarnationis 1218. anno decem novenalis cicli 3. indict. 6. F. Annuali Littera, epactis 22. concurrentibus 7. G. littera dominicali, etc.

Adde ibid. num. 904. ann. 1219. Hæc nota chronica, scribit Neugartus, in diplomatibus alias inusitata, litteram martyrologii denotat, quæ per integrum annum decurrit, ac lunam designat, ante diem currentem in lectione martyrologii exprimendam. Videatur dissertatio Martyrol. Roman. præmissa.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Apertæ. Vide Literæ Patentes.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Apostolicæ qua reverentia acceptæ fuerint, docet nos formulare MS. Instr. fol. 52 :

Executor præfatus dictas Litteras Apostolicas extracto pileo reverenter exequi recepit et earum præsentationem admisit.

P. Carpentier, 1766.

Litera Attinentiæ, Gall. Lettre d'attainte, Chirographaria assignatio. Vide supra Assidatio.

L. Henschel, 1840–1850.

Literæ Autorizabiles, Mandati litteræ. Vide Haltaus. Glossar. German. voce Macht-Brief, col. 1286.

P. Carpentier, 1766.

Litera Beneventana, Character Longobardicus, ut opinantur docti Editores, ad Vit. S. Gratæ tom. 2. Sept. pag. 250. col. 2 :

Aut in quibusdam scriptis de Litera Beneventana, quæ a paucis legi poterant.

Inventar. MS. thes. Sedis Apost. ann. 1295 :

Item quidam liber antiquus de Littera Beneventana.

Vide Marin. Papir. Diplom. pag. 226. not. 6.

P. Carpentier, 1766.

Litera Bononiensis, Character apud Italos, et maxime Bononiæ, in usu, a litera, quam Formæ dicebant, non multum dissimilis. Acta MSS. Inquisit. Carcass. ann. 1308. fol. 64. r°. :

Ostenderunt mihi quemdam librum valde pulcrum et cum obtima Littera Bononiensi et perobtime illuminatum de adhurio et minone (sic) ubi erant Evangelia in Romancio et Epistolæ beati Pauli.

Inventar. bonor. Joan. ducis Bitur. ann. 1416. fol. 52. r°. ex Cam. Comput. Paris. :

Item un tres bel décret escript de Lettre Boulonnoise.

Vide Savin. Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 3. cap. 25. § 212.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Cambiales, Cambitoriæ, Gall. Lettres de change, Quæ dantur a mensariis ad pecuniam alibi numerandam. Vide Cambiare et Brencmannum Dissertat. 1. de Rep. Amalphitana pag. 19. ubi contendit verbum Cambiare, deduci a ϰάμπτειν, Flectere, vertere, atque ideo eas Literas dici cambiales, quibus pecunia versatilis quodammodo, variis in locis plus minus dissitis, jubetur persolvi.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Canonicæ, Canonibus et regulis ecclesiasticis consentaneæ. Harum mentio est in Formulis antiquis promotionum episcopalium, apud Baluz. tom. 2. Capitul. col. 597. et aliis in locis, laudatis in Canonicæ Literæ.

P. Carpentier, 1766.

◊ Ea nomenclatura potissime donabantur Epistolæ, quibus metropolitani episcopum recens consecratum, juxta canones et ecclesiasticas regulas electum et inauguratum fuisse, clero et populo ejusdem ecclesiæ mandabant. Vide supra Canonicæ Literæ.

L. Henschel, 1840–1850.

Littera Capitularis, Grandis, quæ est in principio Gall. Capitale. Ekkeh. IV. Casus Sangall. cap. 1 :

Lineandi et Capitulares Litteras rite creandi præ omnibus gnarus.

Vide Linea 2.

L. Henschel, 1840–1850.

Litteræ Caudatæ. Vide Caudæ Chartarum post Cauda 2.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Citatoriæ, vel Citatoriales, Quibus quis in jus citatur. Ordinatio Comitis Provinciæ super officio Tabellionum ann. 1254. e MS. D. Brunet fol. 60 :

Item de Literis citatoriis, vel pro debito exhigendo, seu de aliis litteris cum sigillo, 111. den.

Vide Citatio.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Clausæ. Vide Literæ Patentes.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Clericales, si fides Auctoribus novi Tract. diplom. tom. 1. pag. 243. S. Cypriano dicuntur illæ, quæ a clero ecclesiæ pastore suo viduatæ scribuntur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Commendatitiæ. Vide Commendatitiæ Literæ.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Communes, Auct. nov. Tract. Diplom. testibus, appellabantur literæ, quæ monachis, monasterio suo relicto, ad aliud proficiscentibus concedebantur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Communicatoriæ. Vide Communicatoriæ Literæ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Compulsoriales, Compulsoriæ, Gall. Compulsoires. Vide in Compulsare, et mox Literæ Monitoriæ.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Confessoriæ vel Confessionis. Vide Confessoriæ Literæ.

P. Carpentier, 1766.

Litera Contumacialis. Vide supra in Contumacia.

P. Carpentier, 1766.

Litera Coronæ. Vide supra Corona Clericalis.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Credentiæ, vel Credentiales, Gall. Lettres de creance. Vide Credentia 4.

P. Carpentier, 1766.

Litera Cursalis, Gall. Lettre de court, Character quotidiani et communis usus. Inventar. bonor. Joan. ducis Bitur. ann. 1416. fol. 52. v°. ex Cam. Comput. Paris. :

Item un livre des trois Maries et de leur sainte lignée, escript en François de Lettre de court.

Lit. remiss. ann. 1457. in Reg. 87. Chartoph. reg. ch. 274 :

Ung petit livre escript en Lettre de Court, ouquel sont contenu vigilles, les sept psalmes et plusieurs oroisons.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Dimissoriæ, Gall. Dimissoires, in Concilio Complut. ann. 1347. tom. 3. Concil. Hispan. pag. 613. Vide Dimissoriæ Litteræ.

Literæ Dominicales, Quæ Bedæ laterculum septizonii appellantur, A. B. C. D. E. F. G. quæ quotannis mutantur ordine retrogrado, G. F. E. D. C. B. A. etc. Vide Canones Isagogicos Scaligeri pag. 181. et Compotistas.

P. Carpentier, 1766.

Litera Dominicalis, quæ a domino ad inferiorem scripta est. Charta ann. 1438. ex Tabul. D. Venciæ :

Paratum me obtuli ipsas dominicales Literas et omnia contenta in eis exequi, facere et adimplere.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Ecclesiasticæ, Eædem quæ Communicatoriæ, in Addit. 4. ad Capitular. cap. 36. ex Concilio Arelat. I. can. 7. Vide DIMISSORIAE-1.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Emancipatoriæ. Vide in Emancipatio 2.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Expectatoriæ, Vox fori, quibus nempe vadimonium procrastinatur. Lit. remiss. ann. 1382. in Reg. 122. Chartoph. reg. ch. 52 :

Icellui Pierrot fist citer en la court de Cambray ledit Gilet, contre lequel Pierrot ledit Gilet prist Lettres expettatoires, et le fist citer à veoir tauxer les despens à certain jour.

P. Carpentier, 1766.

Litera Formæ, Gall. Lettre de forme, Character, qui impressa forma pingebatur, quo præsertim utebantur

xiv. sæculo in libris ad ecclesiæ usum scribendis. Inventar. ann. 1319. ad calcem Necrol. MS. eccl. Paris. :

Item unum bonum breviarium et pulcrum, notatum, ad usum Parisiensis ecclesiæ, scriptum in pergameno abortivo de Littera Formæ.

Aliud ann. 1492. ibid. :

Item ung collectaire par cayers, escrit en parchemin, Lettre de forme.

Inventar. bonor. Joan. ducis Bitur. ann. 1416. fol. 52. r°. ex Cam. Comput. Paris. :

Item une très belle Bible en François, escripte de Lettre de fourme.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Formales. Vide Formales Epistolæ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Formatæ, seu Canonicæ, in Epistola Teutgaudi Trevirens. Archiepiscopi apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 155. Vide Formatæ.

P. Carpentier, 1766.

Litera Francica, Ad usum scilicet Francorum ; quam Capetianam vocant Auctores novi Tract. diplom. t. 3. pag. 323. Inventar. bonor. Joan. ducis Bitur. fol. 52. r°. ex Cam. Comput. Paris. :

Item une autre Bible en François, escripte de Lettre Françoise.

P. Carpentier, 1766.

Litera Gaengniæ. Vide supra Gaengnia.

Litera Gothica, quæ et Toletana, apud Rodericum Toletanum lib. 6. Hist. Hisp. cap. 25. 30. quam Gulfilas Gothorum Episcopus adinvenit, ut auctor est Jornandes de Reb. Getic. Isidorus in Chronico :

Gulfilas eorum Episcopus Gothicas Literas adinvenit, et Scripturas sacras in eandem linguam convertit.

Hac Hispani usi sunt, donec abrogata est a Bernardo Toletano Primate in Concilio Toletano æræ 1117. in quo statutum ut Litteris Gallicis uterentur. Literam porro Gothicam eamdem esse cum Runica pluribus contendit Olaus Wormius lib. de Literatura Runica.

P. Carpentier, 1766.

◊ Duplex erratum hic emendare proponunt Auctores novi Tract. diplom. tom. 3. pag. 323. id enim factum fuisse docent in concilio Legionensi æræ 1129. hoc est, ann. 1091. Literam denique Gothicam distinguendam omnino a Toletana et Runica probant ibid. pag. 321. Ipsos consule.

P. Carpentier, 1766.

Litera Hæreditatis, Charta, qua quis aliquid possidet. Lit. remiss. ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 216 :

Lesquelz alerent en la ville d'Arcueil près de Paris, pour querir une Lettre de héritage, qui appartenoit audit Hemon le Bouquaut, pour cause de une piece de vigne, que icellui Hemon avoit achetée, afin que icelle Lettre feust enregistrée en papier et registre d'icelle ville d'Arcueil où ledit contrat de vendition avoit esté fait.

P. Carpentier, 1766.

Litera Impressionis, Character typographicus. Inventar. ann. 1492. ad calcem Necrol. eccl. Paris. MS. :

Item ung autre pontifical de Ordinibus en petit volume, escrit en parchemin Lettre d'impression.

P. Carpentier, 1766.

Litera Judicialis, Sententia judicis. Lit. ann. 1411. tom. 9. Ordinat. reg. Franc. pag. 602. art. 15 :

Quod secundum stilum dictæ curiæ (Viennesii) consueverunt concedi Litteræ judiciales, querelosæ et etiam compulsoriæ, tam super legatis testatorum, quam super testamentis.

P. Carpentier, 1766.

Litera Legenda, simplici opponitur, in Formul. MS. Instr. fol. 40 :

Ad impetrandum in audientia domini papæ privilegia et indulgentias et Litteras, tam simplices quam legendas, gratiam et justitiam continentes, etc.

Occurrit passim in iisdem Formulis. An Legenda

publicam literam indicat, et Simplex privatam ?

P. Carpentier, 1766.

Literæ Lithostratæ, Tessellatæ. Vide in Lithostrotum.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Minutæ, Minutissimæ, Rotundæ, Ejusd. formæ cum Uncialibus, sed non ejusdem magnitudinis. Vide Mabillonium lib. 1. de Re Diplom. cap. 11. num. 4.

P. Carpentier, 1766.

Litera Monitoria vel Monitorialis, Qua aliquid a judice injungitur sub certis subsequentibus pœnis. Proces. ann. 1448. inter Probat. tom. 3. Hist. Nem. pag. 273. col. 1 :

Ipse dominus abbas legitime et canonice monitus fuerit, ut sub pœna excommunicationis infra certum competentem ac perhemptorium terminum, in aliis nostris Litteris monitorialibus specifficatum, solvere haberet, etc. Litteræ monitoriæ,

eodem sensu in Comput. ann. 1479. ibid. pag. 342. col. 1. Pro Literis vero judicis ecclesiastici, quibus fideles sub pœna excommunicationis, ut crimen ipsis notum patefaciant, monentur, occurrit passim.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Monitoriæ, Præceptoriæ, Exsecutoriæ, Compulsoriæ, Varia et successiva Rom. Pontificum mandata, quibus collatores ad conferenda certis ac designatis personis beneficia compellebant. Vide Executoriæ Litteræ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ de Nisi, Quibus quis ita obligatur, ut nisi in iis literis contenta adimpleverit, pœnis jure statutis subjaceat. Statuta Eccl. Æduensis ann. 1468. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 515 :

Monitiones, confessiones, et obligationes seu Literæ de nisi, quæ certum diem habent, ea possint executioni demandari. Ordinamus igitur quod cum prædictæ Literæ de Nisi, seu obligationes sub curia nostra receptæ, adjudicationes, monitionesque per curiam nostram declaratæ fuerint, infra sex menses a die ibi designato et effluxo executioni demandentur absque difficultate quacumque.

Vide in Nisi.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Obedientiales, Gall. Obediences, in Concilio Limano II. tom. 4. Concil. Hispan. pag. 657.

L. Henschel, 1840–1850.

Litteræ Obtruncatæ, Divisæ, ut in chirographis et indenturis. Chart. ann. 1163. in Alsat. Diplom. num. 308 :

Presentemque kartam et aliam huic consimilem, sigilli sui impressione signari curavit, et Obtruncatis ad cauthelam in fine Litteris unam suis fratribus, alteram L. commendavit.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Paganicæ, f. Quæ pagenses seu censuales, qui apud Saxones pagani vocabantur, spectant ; vel etiam Litteræ quibus servi glebæ, pagenses dicti, manumittuntur. Ludewig. tom. 4. Reliq. MSS. pag. 250 :

Donatio Henrici Regis qua confirmat Literas Paganicas Julii et Neronis Cæsarum et concedit advocatiam Episcopatus Juvaviensis et Laureacensis Ernesto Marchioni anno 1058.

P. Carpentier, 1766.

Litera Passus, Qua liber transitus asseritur. Hist. desponsat. Frider. III. imper. cum Eleon. Lusit. ann. 1451. tom. 1. Probat. hist. geneal. domus reg. Portug. pag. 603 :

Prædictis oratoribus salvum conductum et Literam passus dedit (Regina Aragonum.)

Literæ Patentes, id est, Apertæ, et in totam papyri vel pergameni latitudinem expansæ, quæ Clausis opponebantur, cum istæ sigillo publico, hæ sigillo quod Secreti vocabant, sigillarentur : vulgo Lettres patentes. Stephanus Tornac. Ep. 157. ab Archiepiscopo Lundensi Litteras patentes et pendentes postulat ad reddendum depositum. Willelm. Brito lib. 6. Philippid. :

Firmius et Scripto firmat nova pacta patenti.

Et lib. 9 :

Cui cum firmasset per Scripta patentia pactum.

P. Carpentier, 1766.

◊ De ejusmodi Literis hæc exscribenda censui ex Cod. reg. 9824. 7. fol. 709. r° :

Litteræ patentes semper sic incipiunt Latine : Karolus D. G. Fr. rex. Notum facimus universis, tam præsentibus quam futuris, etc. De patentibus Litteris, aliquæ vocantur, Cartæ, Gallice Chartres, quæ sigillantur in cera viridi et filis sericeis ; et hæc fiunt ad perpetuitatem. Aliæ sunt Litteræ, quæ sigillantur in cera alba et cauda duplici ; et hoc fit quando materia, de qua fiunt illæ Litteræ, est ad vitam, ut donationes officiorum vel similia : et incipiunt, Karolus, etc. Universis præsentibus Litteras inspecturis, salutem. Aliæ sunt Litteræ, quæ sigillantur etiam in cera alba et simplici cauda ; et istæ fiunt de singularibus et particularibus negotiis singulorum, non ad vitam, sed ad tempus. Fiunt etiam quandoque aliæ Litteræ, quæ nec vocantur clausæ nec apertæ ; sed vocantur le Seau plaqué ; et fit hoc in retenutis, quando rex aliquem in notarium, vel in servientem armorum, vel alium servientem in hospitio suo retinet.

Literæ Apertæ, Eadem notione, in Epistola synodali Concilii Viennensis ad Paschalem PP. II :

Cujus confirmationi sargumentum per apertas nobis Literas significare dignemini.

Gregorius VII. PP. lib. 2. Epist. 10 :

Has autem Literas idcirco aperte sigillari præcipimus, ut certiorem vobis auctoritatem præberemus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Peregrinorum, Eædem quæ Communicatoriæ in Capitulari 6. ann. 806. cap. 12.

Litera Pisana, dicitur character vetus quo scripti sunt Pandectarum libri, apud Pisanos aliquando conservati : hos, cum Amalphin cepisset Lotharius Imp. a Wernhero inventos, honorario munere Pisanis dedit : ii postea Florentiam delati in Bibliotheca Magni Ducis asservantur.

P. Carpentier, 1766.

◊ Bis peccat hæc definitio, teste Brencmanno lib. 2. Hist. Pandect. cap. 2. pag. 108. Primo, quia communem eorum sæculorum scripturam, peculiarem et propriam facit Pandectis Florentinis ; dein, quod imprudenter abutitur eleganti circumscriptione exemplaris Pandectarum, quod Pisis eo tempore asservabatur : nunc vero non in Bibliotheca Magni Ducis, sed palatii reipublicæ. Vide Savin. Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 3. cap. 22. § 157. sqq. 168. not. a.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Alia docet probatque idem Brencmannus lib. 1. Hist. Pandect. nempe libros illos non fuisse a Pisanis asportatos ann. 1137. quo Amalphin cepit Lotharius, sed ann. 1135. quo Pisani soli eam urbem invaserunt Imperatore tum in Germania exsistente. Fabulosa itaque est hujus Imperatoris donatio, cujus instrumentum nullibi comparet. Neque magis verum est, quod vulgo dicitur, ab eodem Lothario sancitum fuisse, ut ex uno jure civili Romano posthac judicia fierent, ceteris abrogatis, aut a Wernhero, seu Irnerio, ut frequentius appellatur, repertos fuisse libros Pandectarum, ut ait Cangius : eos quidem primus exposuisse dicitur Bononiæ, sed primus reperisse nullibi legitur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Placeti, Quibus placet adscribitur, ut petitio vim habeat. Vide Placetum.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Poenitentiales, Idem

quod Libellus Pœnitentiæ. Vide in Pœnitentes.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Prædicationis nuncupabantur, illæ, quæ ab episcopo concedebantur, ut per vicos suæ diœcesis deferrentur Reliquiæ ad corrogandas pecunias, ecclesiarum restaurationi vel ædificationi insumendas. Lit. Honor. PP. :

Venerabilis frater noster Laudunensis episcopus gravem nobis obtulit quæstionem, quod Cum Remense capitulum nuper postulasset ab eo, ut pro reparanda ecclesia Remensi eis per Laudunensem diocesim Litteras prædicationis concederet, unum annum indulgentiæ continentes, expresso quod eorum nuncii per totam ipsam diocesim cum processione reciperentur a clero et populo, et dies adventus eorum tanquam Dominicus haberetur, et cum venirent ad locum interdicto suppositum, divina libere celebrarentur ibidem, quamdiu ibi essent, et statuerentur pro ipsius Ecclesiæ opere confraria. Et idem episcopus attendens hæc manifeste obviare statuto Concilii generalis, eis ejusmodi litteras denegasset, ac benigne eis obtulisset litteras competentes, illis eas recipere contemnentibus, etc.

Vide in Reliquiæ 1.

P. Carpentier, 1766.

literæ de non præjudicium, Quibus scilicet alterius damno cavetur. Reg. 13. Corb. sign. Habacuc ad ann. 1513. fol. 191. v° :

Lesquels archevesques et évesques non vollans desroguier ne aller au contraire desdits priviléges et exemption, ont baillié par plusieurs et diverses fois soubz leurs seaulx Lettres de non préjudice.

P. Carpentier, 1766.

Litera Purgationis, Qua qui crimine purgatur. Charta ann. 1396. in Reg. 151. Chartoph. reg. ch. 228 :

Nous veismes unes Lettres de purge saines et entieres, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Quadriviales, f. Mathematica sic dicta ex quatuor ejus partibus, Arithmetica, Geometria, Musica, Astronomia. Hist. Monasterii Villariensis, tom. 3. Anecd. Marten. col. 1278. de Valtero Abbate :

Cum esset vir nobilis genere et delicatus in sæculo, optime Literis et maxime Quadrivialibus institutus.

P. Carpentier, 1766.

Litera Querelosa, Petitio juridica. Vide supra Litera Judicialis.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Littera Quittatoria, Gall. Quittance, Acceptilatio, apocha, in Charta ann. 1340. tom. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 218.

P. Carpentier, 1766.

Litera Rationis, id est, Accepti et impensi. Stat. ann. 1338. ex Tabul. S. Vict. Massil. :

Ordinamus ad ejusdem conventus humilem et supplicem requisitionem de Litera Rationis consueta sive confirmata conventui, quod fiant duæ scripturæ similes per alphabetum divisæ.

Literæ de Rato, in vet. Vocabulario juris utriusque

dicuntur Procuratoriæ, quod constituens procuratorem semper adjicit in fine quod quicquid procurator fecerit super causa ad quam dantur, habebit Ratum et gratum ; ut in ca. cum dilectus de relig. domi. in Gloss.

(Dtal. lib. 3. tit. 36. cap. 8.)

P. Carpentier, 1766.

◊ Charta ann. 1184. in Chartul. S. Cornel. Compend. fol. 103. v°. col. 1. :

Ansoldus abbas Compendiensis ecclesiæ et Gislebertus prior et Richardus subprior Litteras de rato pro toto capitulo exhibentes, etc.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Refusoriæ, Eædem quæ cessionis, apud Sidon. lib. 9. Epist. 10. tom. 1. novi Tract. diplom. pag. 260.

P. Carpentier, 1766.

Litera Regardi, Eadem quæ placeti, Cui placet adscribitur. Lit. remiss. ann. 1482. in Reg. 209. Chartoph. reg. ch. 254 :

Le suppliant demourant en nostre ville d'Abbeville... fut cité.... pour comparoir devant l'official de Beauvais, par vertu des Lettres de regard ou placet données de l'official d'Amiens.

Literæ Regiæ, Quæ a rege alicui inscribuntur. De earum formulis hæc habet Codex reg. 9824. 7. fol. 709. r° :

Sunt aliqui secretarii, qui dicunt quod rex neminem salutat in fine Litterarum, præter papam, imperatorem et aliquos reges ; hoc est, quod non ponitur in fine litterarum illa clausula : Notre Seigneur vous ait en sa garde. Sed per multos antiquos vidi contrarium ; videlicet quod in litteris cardinalibus directis in fine semper ponitur illa clausula : Tres-cher et féal ami, nostre Seigneur vous ait en sa garde. In cauda autem pro suprascriptione ponitur sic : A nostre très-cher et féal ami le Cardinal de la Tour ; vel si sit de genere regis sic debet dici : A nostre tres-cher et féal cousin le Cardinal, etc.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Regulares. Vide Canonicæ Epistolæ.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Remissionis, vulgo Lettres de grâce. Charta vendit. comitat. Montispenc. ann. 1385. in Reg. Joan. ducis Bitur. ex Cam. Comput. Paris. fol. 108. v°. :

Dictus dominus dux (Bitur.) debebat atque tenebatur tradere et deliberare dicto dom. comiti (Venthadorensi) Litteras remissionis seu indulgentiæ sive de pardonnance.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Retentionis. Vide infra Retentio 3.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Reverendæ et Reverentiales, Eædem quæ Dimissoriæ.

Litteras dimissorias seu Reverendas, ut aliqui vocant,

in Conc. Trid. cap. 10. de Reform. sess. 7. Vide Bernardin. Ferrar. lib. 1. cap. 8.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Reversales, Quibus quis suscipiens munus vel possessionem, declarat se servaturum conditiones consuetas vel conventas. Vide Reversales.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ de Rogamus, Sic dictæ a verbo Rogamus iis inseri solito. Statuta Eccl. Æduensis ann. 1468. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 510 :

Omnibus et singulis Ecclesiarum rectoribus civitatis et diœcesis auctoritate dicti D. Cardinalis Æduensis Episcopi inhibetur, ne aliquas Literas de Rogamus, aut quascumque alias litteras extranei judicis exsequi præsumant absque ipsius D. Card. Episcopi aut Vicariorum seu Officialis ejus speciali mandato.

P. Carpentier, 1766.

Litera Rognosa, Incisa, apud Mabill. Diplom. lib. 1. cap. 11.

P. Carpentier, 1766.

Litera Rotunda, Ejusdem formæ atque Uncialis, sed minoris magnitudinis. Inventar. ann. 1492. ad calcem Necrol. eccl. Paris. Ms. :

Item ung petit journal, escrit en parchemin Lettre ronde.

Consule Mabill. ibid.

P. Carpentier, 1766.

Litera Rubea in subscriptione adhibita. Charta ann 1020. apud Murator. tom. 1. Antiq. Ital. med. ævi col. 1013 :

Et in qua ipse domnus Paldolfus Princeps per Literas rubeas roborato erat, et ab anulis ipsorum principum de intus et foris in cera sigillato erat.

Literæ Sacerdotales, Hieroglyphicæ. Ruffinus lib. 11. Histor. Eccles. cap. 26 :

Jam vero Canopi quis enumeret superstitiosa flagitia ? Ubi prætextu Sacerdotalium Litterarum, (ita enim appellant antiquas Ægyptiorum literas) magicæ artis erat pene publica schola.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Sacræ, Quæ proprio motu ad particulares a summo Pontifice scribebantur, ut habet Bleynianus Institut. pag. 82. Vide Sacra.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Salutationis, Quibus quis alicui salutem impertit. Lit. remiss.

ann. 1359. in Reg. 90. Chartoph. reg. ch. 197 :

Abbatissa S. Nicholai de Barro super Albam Literas seu epistolas salutationis vel aliter cuidam certo homini, tunc temporis de parte hostium nostrorum existenti, dicebatur scripsisse.

Vide Salutatoriæ Epistolæ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Sanguinis, Lettres de sanc, Quibus fit gratia iis qui sanguinem fuderint, in Literis ann. 1359. tom. 3. Ordinat. Reg. pag. 388.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Literæ Scabinales, Datæ a Scabinis seu Consulibus, in Literis ann. 1376. apud Knyppenbergum Hist. Eccl. Ducatus Geldriæ pag. 104.

P. Carpentier, 1766.

Litera Simplex, f. Privata. Vide supra Litera Legenda.

Literæ Solutoriæ, Characteres magici, quorum ea vis erat, ut qui eos ferebant, nullo modo vinciri vel ligari possent. Beda lib. 4. Hist. Angl. cap. 22 :

Quarum celebratione factum est, quod dixi, ut nullus eum possit vincire. Interea Comes, qui eum tenebat, mirari et interrogare cœpit, quare ligari non posset, an vero Literas solutorias, de quibus fabulæ ferunt, apud se haberet.

P. Carpentier, 1766.

Litera Sparsa, Character amplus, spatiosus, intervallis distinctus, Gall. Espacé. Stat. Massil. pag. 122 :

Hoc autem provideant (notarii) quod translata prædicta faciant per competentem abreviaturam, et non de Litera nimis sparsa.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Status, Gall. Lettres d'Estat. Lit. ann. 1366. tom. 4. Ordinat. reg. Franc. pag. 661 :

In dicta tamen appellationis causa, prætextu quarumdam Litterarum status, etc. Litteris graciis (l. gratiæ) vel aliis... super statu vel respectu,

in Lit. ann. 1382. tom. 6. earumd. Ordinat. pag. 663.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Subrepticiæ, Dolose et subrepta ratione impetratæ, in Lit. ann. 1360. tom. 4. Ordinat. reg. Franc. pag. 207.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Testamentales. Vide Testamentales Litteræ.

P. Carpentier, 1766.

Litera Tirata, Producta. Vide Tirare 4.

P. Carpentier, 1766.

Litera Tonsa, Barbatæ opponitur, id est Characteri variis acuminibus quasi pilis instructo. Bulla Gregor. PP. IX. ann. 1228. laudata tom. 2. novi Tract. diplom. pag. 86. inter notas :

Easdemque, causa discretionis, tonsis Literis exarari jussit.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Tornatæ, Inflexæ. Assis. Hierosol. cap. 4 :

Lesquels assises et usages et costumes estoient escris chascun an par soy de grans Lettres tournées.

Vide Nov. Tractat. Diplom. tom. 2. pag. 84. Sensus esse videtur, uniuscujusque assisiæ vel sectionis principium litteris grandibus scriptum fuisse, neque vero omnem assisiarum chartam talibus litteris exaratam exititisse.

P. Carpentier, 1766.

Literæ Vasconicæ, Quibus utebantur Vascones. Inventar. bonor. Joan. ducis Bitur. ann. 1416. fol. 55. r°. ex Cam. Comput. Paris. :

Item un petit livre en papier, escript de Lettre de Gascoigne.

P. Carpentier, 1766.

Literæ de Vidisse, Apographum a notario descriptum. Charta ann. 1471. ex Bibl. reg. cot. 19 :

Officialis Ebroicensis... Notum facimus quod nos vidimus, tenuimus et legimus Litteras de vidisse nobilis viri dom. Roberti d'Estouteville, etc.

Literæ Unciales, quæ et Cubitales, Grandes, Quadratæ, Majusculæ. S. Hieronymus Ep. 113 :

Habeant qui volunt veteres libros, vel in membranis purpureis auro argentoque descriptos, vel uncialibus, ut vulgo aiunt, Literis, onera magis exarata quam codices.

Lupus Ferrariensis

Epist. 5 :

Scriptor regius Bertrandus dicitur antiquarum literarum duntaxat earum, quæ maxime sunt, et Unciales a quibusdam vocari existimantur, habere mensuram descriptam. Itaque si penes vos est, mittile mihi eam per hunc, quæso, pictorem, cum redierit.

Ita porro appellantur, quod unciæ, quæ pars est 12. pedis, altitudinem habeant.

P. Carpentier, 1766.

Litteræ, nude ut videtur, pro Statuta, constitutiones, Gall. Arretés. Stat. Universit. Aurel. ann. 1341. ex Cod. reg. 4223. A. fol. 60. v° :

Item quod Litteras seu summas Facultatum prædictarum per se ipsius non emet nec retinebit pro pretio quocumque, sub prætextu aut colore petiarium de ipsis faciendarum, aut quovis alio quæsito colore.