« »
 
[]« Terra » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 070b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/TERRA
TERRA, Prædium, ager, dominium, nostris Terre. Lex Burgund. tit. 79. § 1 :
Ut si quis in populo nostro barbaræ nationis personam, ut re sua consisteret, invitasset, ac si ei Terram ad habitandum deputasset.
Lex Longob. lib. 2. tit. 44. § 4. Lothar. I. 82. :
De liberis hominibus, qui super alterius Terram resident, etc.
Tit. 51. § 15. Lothar. I. 62. et in Capit. Caroli M. lib. 5. cap. 301 :
De liberis hominibus, qui proprium non habent, sed in Terra dominica resident.
Inquisitio ann. 1206. apud Lobinell. tom. 2. Hist. Britan. col. 329 :
Vidit etiam quod homines Comitis semper solent transire libere ad Terram Episcopi, ad manendum in Terra Episcopi, et homines Episcopi in Terra Comitis, etc.
Terra, Hispanis, quid sonet, vide in Honor.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra, Regnum. Gualterus Hemingford. in Edwardo I. Rege Angl. pag. 237 :
Cognita itaque malicia novi Regis, misit Rex noster magnatibus Terræ, etc.
Et in Edwardo II. :
Reduxit (Rex) eam (Reginam) in Angliam, et coronatus est cum ea Londoniis.... lætantibus et exultantibus populis utriusque Terræ.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra, Italis, Castellum, oppidulum muratum. Vita B. Torelli n. 3. tom. 2. Martii pag. 501 :
Post dies octo [] ad Terram Puppi remeans, propinquos adiit.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra, Modus agri, forte tantus qui uni pari boum possit sufficere. Charta ann. 1077. in Probat. novæ Hist. Occitan. col. 294 :
Dono etiam extra muros urbis Tolosæ Terras omnes, quas habeo ante portam civitatis.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Altaris, in Chartulario Eccl. Ambian. et alibi, quæ pertinet ad Altare seu ad Ecclesiam. Vide Altare.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Animalium iv. vi. x. xx. vel xxx. etc. in Charta ann. 855. apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 142. prædia sunt, in quibus totidem nutriuntur equi vel boves, aut requiruntur ad colendos agros ex iis prædiis pendentes, ut
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Carrucarum ii. vel iv. pro Terra quæ totidem carrucis aratur. Vide Carrucata.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Ariva, Riparia, quæ est ad rivam seu ripam. Charta ann. 1046. ex Chartul. magno S. Victoris Massil. fol. 59 :
Donamus dom. Deo et ad ecclesiam S. Victoris de Terra ariva modiata una in comitatu Aquense.
Alia ann. 1066. ibid. fol. 54 :
Dono de meo alode de Terra ariva ad S. Victorem, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Aviatica. Vide Terra Salica.
Terra Censita, Censuaria, Censalis, etc. Obnoxia censui. Vide Census.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Comitalis, Quæ Comitis est, ejus dominium, in Charta ann. 904. pro Monasterio S. Victoris Massil. apud Marten. tom. 1. Ampl. Collect. col. 262.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Dominica, Quæ Domini est, lib. 5. Capitul. cap. 301. et in Capitulari Ludovici Pii ann. 829. cap. 6.
P. Carpentier, 1766.
Terra Dotalis, Dotis, Quæ ad sarta tecta ecclesiæ, et clericorum in ea deservientium sustentationem a fundatore confertur. Charta Guar. episc. Ambian. ann. 1139. inter Probat. tom. 1. Annal. Præmonst. col. 693 :
Donamus quoque vobis ecclesiam de Marcel cum tota decima et Terra dotali et appenditiis.
Alia Renaudi episc. Tull. ann. 1211. ex sched. Mabill. :
Censum etiam annuum, qui jure parrochiali olim, tam episcopo quam archidiacono, solvebatur, Terram etiam dotis totam, censum atrii, ipsumque atrium.
Vide Dos 4.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Ecclesiastica, Quæ pertinet ad Ecclesiam in Capitul. Caroli M. ex Lege Longobard. cap. 20.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Evindicata, in Appendice Marculfi form. 7. Quæ per sententiam judicis repetitur et recuperatur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Excultabilis, Arabilis campus, habilis culturæ, apud Th. Blount in Nomolexico Anglic. Monasticum Anglic. tom. 1. pag. 426. col. 2 :
Terram excultabilem quam habuit apud Norvicum in campis, videl. xxv. solid. Terræ et pratum ad Terram illam adjacens.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Extendenda, Æstimanda, cujus pretium inquiri debet et declarari, apud eumd. Blount ibid. Vide Extendere.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Ferma, vel potius Firma, Continens, Gall. Terre ferme.
Insularum Canariæ et Indiarum ac Terræ fermæ maris Oceani
, apud Rymer. tom. 13. pag. 752. col. 1. Terra firma legitur ibid. pag. 38. col. 2. et alibi sæpe.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Fiscalis, Quæ ad regium fiscum seu Dominium pertinet. Vide Fiscus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Franca, vel Francha, Immunis talliarum seu tributorum, quæ [] domini a suis tenentibus exigebant, non immunis tamen cujusvis servitii. Charta feudorum nobilium Castillionis Dombar. ann. 1463 :
Super xiv. bichenatis Terræ franchæ et sine tallia, quæ debent xv. den. de servitio, ii. bichetos siliginis.
Vide Franca terra post Franci 1.
Terra Francigena, Dragoganti species, quæ ex Gallia affertur, inquit Constantinus Africanus lib. de Gradibus pag. 383.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Frisca, Frusca, Ager incultus, Gall. Terre en friche. Monasticum Anglic. tom. 2. pag. 327. col. 2 :
Continens xl. acras Terræ fruscæ, pasturæ, etc.
Vide Friscum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Giliforata, Ea est ex qua domino præstari debet flos caryophyllæus, apud Thom. Blount in Nomolexico Anglic.
Terra Hæreditaria, Cujus possessio scripto firmabatur. Vide Liber.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Herma, Ager incultus, in Charta ann. 4. Rodulphi Regis Provinc. Vide Eremus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Laborabilis, etc. Arabilis, Gallice Terre labourable. Vide in Labor 3.
P. Carpentier, 1766.
Terra Laboriosa, Lucrosa, Arabilis, culta, quæ lucrum affert. Charta ann. 1056. inter Instr. tom. 11. Gall. Christ. col. 225 :
Dederunt..... silvam de Catis et Terram laboriosam et inlaboriosam ;.... omnem partem, quam ibi habebant, in ecclesiis, in Terris lucrosis et inlucrosis, etc.
Terra Laboris, Campania felix in Italia. Vide in Labor 3.
Terræ Leigiales, Quas tenent homines ligii. Charta S. Bernardi Abb. Clarevall. ann. 1145. in Tabulario Eccl. Autissiodor. :
De Terris leigialibus manifestum est, quod nusquam licet Comiti, vel homini suo eas, quæ de feudo sunt Episcopi, acquirere, nisi per Episcopum.
Vide Ligius.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Levata, Eadem quæ mox nova. Vide Levare terram.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra in Littore Maris, ubi salem faciunt, lib. 4. Capitul. cap. 8.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Lucrabilis, Arabilis, culta, in Monastico Anglic. tom. 1. pag. 406. col. 1. Vide Lucrari et Gagnagium.
Terræ Liberæ, apud Danos, quæ et Regiæ, et ab omni censu immunes erant, in Charta Waldemari Regis Daniæ ann. 1240. apud Pontanum lib. 6. Rerum Danicar. Vide Tenementum liberum supra in Tenere 1.
P. Carpentier, 1766.
Terra Mansualis, A manso dependens. Vide in Mansus.
Terræ Mortuæ, quæ et Silvaticæ, in veteri Consuetudine Normanniæ cap. 34 :
Terres sauvages, que l'on appelle en Normandie Terres mortes,
P. Carpentier, 1766.
◊ Consuet. Norman. part. 1. cap. 33. ex Cod. reg. 4651 :
De terris autem silvestribus, quæ in Normannia mortuæ Terræ dicuntur, solet per sex denarios in pluribus locis Normanniæ relevari. Terre morte,
vero appellatur Stercus putridum, fimus, in Lit. remiss. ann. 1447. ex Reg. 179. Chartoph. reg. ch. 35 :
Discension se meut entre le suppliant et ung nommé Jehan Ythier, à l'occasion de certaine Terre morte ou fumier.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Normannorum, in Anglia dicebatur terra a nobili Normanno possessa, cum Rex Angliæ illam confiscabat, quod ille Regis Francorum partes sequeretur. Litteræ Henrici III. Reg. Angl. apud Kennettum Antiq. Ambrosd. ad ann. 1224. pag. 197 :
Scias quod commisimus Thomæ Basset manerium de [] Kirtlington, quæ est Terra Normannorum, ad se sustentandum.
Terra Nova, in Chartis feodalibus et in censualibus schedulis, sumitur pro terra vel noviter concessa, vel noviter exsarta. Tabular. Prioratus Lewensis :
Reddit pro nova Terra 2. sol.
Jacob. I. Rex Arag. in Foris Oscæ 1247. f. 25 :
Pœna invasionis Palatii infantionis est ultra serram, 25. solid. et citra, quæ dicitur Terra nova, id est noviter acquisita, 60. solid.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Octava. Vide Octava 4.
P. Carpentier, 1766.
Terra Parana, Quæjure hæreditario possidetur. Vide supra Paranus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Paterna. Vide Terra Salica.
P. Carpentier, 1766.
Terra Plana, Ager cultus, cui opponitur Silvestris. Charta Gaufr. episc. Carnot. ex Chartul. B. M. de Josaphat :
Hanc (capellam) miles quidam Hugo, Rufus appellatus, seculariter hæreditario jure ante tenuit, et circa capellam eandem, tam silvestris quam planæ Terræ, non parvam vastitatem.
Vide Planum.
P. Carpentier, 1766.
Terra Pœnæ, de Pœna, Pœnosa, Tributis, angariis et aliis exactionibus obnoxia. Vide supra in Pœna 3.
P. Carpentier, 1766.
Terra Præbendaria, Ad præbendam pertinens. Vide supra Præbendarius in Præbenda.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Præconis, Judicis aut Majoris villæ, in Charta ann. 1123. apud Miræum tom. 1. pag. 373. Vide Præco.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Puturata. Vide Putura.
P. Carpentier, 1766.
Terra Quietis, an Quæ in manu mortua, vel ex dimissione habetur ? Chartul. eccl. Lingon. ex Cod. reg. 5189. fol. 24. r° :
Item duodecim denarios a quocumque volente intrare Terram quietis in finagio d'Ysoine.
Vide Admortizatio et Quietare 4.
Terræ Regales, dicebantur apud Dalmatas, quæ ratione census, vel præstationis Regi obnoxiæ erant. Vide Jo. Lucium lib. 2. de Regno Dalmat. cap. 15. pag. 99.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Repromissionis, Abrahæ a Deo promissa, nostris Terre promise, Judæa. Jerusalem caput Terræ repromissionis, in Chronico Farfensi apud Murator. tom. 2. part. 2. col. 540. Terra repromissionis etiam legitur Hebr. 11. 9.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Sabulosa, Gall. Terre sabloneuse, apud Th. Blount in Nomolexico Anglic.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Sacerdotalis ; in Synodo ad Teudonis villam ann. 845. cap. 4. Quæ Sacerdotum seu Ecclesiæ propria est. Alludunt Patres ad illud Genesis 47. 22 :
Præter terram Sacerdotum, quæ a Rege tradita fuerat eis.
Vide Terra Sanctuaria.
P. Carpentier, 1766.
◊ Idem quod
Feudum presbyterale
. Charta ann. 1035. inter Instr. tom. 11. Gall. Christ. col. 326 :
Ecclesia de Mancire cum Terra sacerdotali.
Pluries ibi.
Terra Salica, Portio terræ Salio militi, atque adeo Principi seu Regi assignata, ex iis, quas in Galliis virtute bellica acquisierant partitione inter victores facta. Harum enim aliæ ab omni munere ac servitio, præterquam militari, immunes, dictæ Salicæ, eæque assignatæ Saliis, seu viris Principibus, vel certe ex Salica gente, quæ primas tenuit inter gentes illas Septentrionales, quæ in Gallias irruperunt, easque Romanis abstulerunt : aliæ Læticæ, et Lidiales, quæ Lætorum, vel Litorum erant, hoc est virorum obnoxiæ conditionis, cujusmodi fuerunt Læti, vel quos Romanos appellabant, veteres nempe Galliæ incolæ, quibus assignati agri ad culturam, sub certis redhibitionum oneribus.[] B. Rhenanus in Epist. ad Petrum Heldingum :
Franci igitur victores consuetudinem Romanorum imitati, et ipsi nobilibus et veteranis militibus agros in quibusdam locis, ut istis habitare licuisset, assignarunt, immunes penitus et ab omni servitute liberos : iique dicti Terra salica : sic proprie prædia Principum libera et immunia Salicæ terræ nomine solita sunt appellari. Salicæ
vero terræ, ea erat prærogativa, ut cum sub militaris obsequii conditione assignata esset, ad mulierem, quæ illius prorsus incapax est, pervenire non posset. Quod exerte habet Lex Salica tit. 62 :
De terra vero Salica nulla portio hæreditatis mulieri veniat ; sed ad virilem sexum tota terræ hæreditas pervenit.
De ejusmodi igitur terris Salicis agunt Traditiones Fuld. lib. 3. trad. 28 :
Centum quinquaginta terræ Salicæ, et Ecclesiam cum omni decimatione ad eam pertinentem.
Vide Dominicum de Prærogat. alodior. cap. 7. et in Assertore Gallico cap. 8. et quæ attigimus in Dissert. 17. ad Joinvillam.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Annotavimus supra ad vocem Lex Salica, Eccardum Terram Salicam eam intelligere, quæ ad salam, hoc est, ad domum curtis præcipuam pertinet. Hæc videsis. Eidem Eccardo Terra Salica, apud Marculfum Terra paterna, et in Lege Ripuariorum Aviatica, ita ϰατ᾽ ἐξοχὴν dici videtur, quia principem in patrimoniis locum obtinebat.
P. Carpentier, 1766.
◊ Idem quod Proprium. Hujus ea erat prærogativa ex Lege Salica tit. 62. notante Cangio, ut ad mulierem pervenire non posset. Cui tamen legi aliquando derogatum esse probat Formula 12. Marculfi lib. 2 :
Diuturna, sed impia, inter nos consuetudo tenetur, ut de terra paterna sorores cum fratribus portionem non habeant. Sed ego perpendens hanc impietatem, sicut mihi a Deo æqualiter donati estis filii, ita et a me sitis æqualiter diligendi, et de res meas post meum discessum æqualiter gratuletis. Ideoque per hanc epistolam te, dulcissima filia mea, contra germanos tuos filios meos illos in omni hereditate mea æqualem et legitimam esse constituo heredem, ut tam de alode paterna quam de comparatum, vel mancipia aut præsidium nostrum, vel quodcumque moriens reliquero, æquale lance cum filiis meis germanis tuis dividere vel exæquare debeas.
Vide supra Alodis.
Terræ Salsæ, Quas in Pictonibus Marais salans vocant. Tabular. S. Cypriani Pictavensis fol. 113 :
Airardus concessit Monasterio S. Cypriani aliquid de terra sua in pago Alninse, et sunt 50. areæ de Terra salsa in vicaria de terra Alloni de una parte, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Sancta, Gall. Terre sainte, Judæa, sic passim dicta ab undecimo Ecclesiæ sæculo, quod in ea perfecta fuerint Religionis Christianæ sacrosancta mysteria.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Sanctuaria, Quæ ad sanctos, seu ad Ecclesiam pertinet. Chartul. Aptense fol. 21 :
Est inter consortes de uno latus via publica, et de uno fronte vel de alio terra Leufredo ipso, et de alio fronte Terra sanctuaria.
Vide Sanctuarius.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Senieuræ, Quæ domini est, Gallice Terre Seigneuriale, in Literis Officialis Carnot. ann. 1236. Vide Senior.
P. Carpentier, 1766.
Terra Silvestris, Inculta. Charta ann. 1127. ex Chartul. Montis S. Mart. fol. 98. v° :
Silvestris autem Terra, quæ sartus vocatur, ab ecclesia eorum perpetim [] obtinebitur.
Vide Gastina in Vastum 1. et supra Terra Plana.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Tachabilis, Tachibilis, Tascabilis, Tascalis. Vide in Tasca 2.
P. Carpentier, 1766.
Terra Tenax, Argilla, Gall. Terre glaise. Comput. ann. 1482. ex Tabul. S. Petri Insul. :
Item pro duobus balneis Terræ tenacis pro prædictis parietibus, iiij. sol.
P. Carpentier, 1766.
Terra Terraigiaria, Terragio obnoxia. Vide infra in Terragium 1.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Tertia, f. Tertia pars frugum e terra nascentium, nisi idem sit quod Tertia 4. nostris Champart. Litteræ ann. 1030. apud Ludewig. tom. 6. Reliq. MSS. pag. 40 :
Censum quoque tollere de omnibus areis....... et de quolibet tempore messis unum messorem, tertiam Terram, tertiam arborem de foresto, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Tertialis, Tertiæ seu præstationi agrariæ, vulgo Champart, obnoxia. Vide Tertia 4.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Tributaria, Quæ obnoxia est tributo. Capitulare 4. ann. 819. cap. 2. et lib. 4. Capitul. cap. 37 :
Quicumque Terram tributariam, unde tributum ad partem nostram exire solebat, vel ad Ecclesiam vel cuilibet alteri tradiderit, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Vacua, Inculta. Chartular. S. Vandregesili tom. 1. pag. 818 :
Concessi... partem cujusdam pechiæ Terræ vacuæ, quam habebam in vico prædicto.
Vide Vacuus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Vestita, Culta, fructibus referta. Vide Vestire.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terra Vicinabilis, Quæ viis vicinalibus obnoxia est. Tabular. Aptense fol. 139 :
Vendo vobis petiam de vinea : ... in uno fronte Raymundus et hæredes suos, in alio terras sanctuarias et Terra vicinabilis, etc.
Vide Via convicinalis in Via 1.
P. Carpentier, 1766.
Terra Ymia, Fossilis, idem quod Cadmia. Vide infra Ymius 2.
Terræ Meritum, Terræ fructus, proventus. Vide Meritum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terræ Sensus. Vide in Sensus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Terram Facere, Colere. Charta ann. 1164. tom. 8. Spicil. Acher. pag. 196 :
Dederunt terram illam... quam Faciunt Pontius Balzans et Pontius Alon, et terminatur, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Aula Per Terram, Aula inferior, nostris au réz de chaussée, vel au réz de Terre. Charta ann. 1270. ex Chartul. Episc. Paris. fol. 130 :
Actum Parisius... in domo domini Parisiensis Episcopi in parva aula per terram.
© École des chartes.